Sunuculugunu TYB Şanlıurfa Şube Başkanı Mehmet Sarmış'inyaptigi Çalıştayda “Yerel gazetelerin geleceği / yeni yönelimler, fırsatlar, tehditler; korsan yayıncılığın mahalli basın ölçeğinde yansımaları ve mahalli yayında telif hakları ve korsanla mücadele” konuşuldu.
Çalıştayda; Korsan yayıncılığın emek hırsızlığı olduğu, ve fikir işçiliğinin haysiyetini korumanın önce aydınların sonra bütün halkın vazifesi olmalı gerektiği belirtildi.
Fotokopi yoluyla oluşan hak kaybını engellemeye çalışıyoruz
9 Mart’ta 2018 başlayan ve iki gün sürecek çalıştayın açılışında konuşan DEKMEB Başkanı Murat Köse, “Bugün burada peygamberler şehri Urfa'da, Türkiye Yazarlar Birliği ile 3. gerçekleştirdiğimiz korsan yayın ile mücadele çalıştığı için bir aradayız. DEKMEB, Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı Telif Hakları Genel Müdürlüğünün izniyle 2013 yılında kurulmuş bir yayıncı meslek birliğidir. Meslek birliğimizin Türkiye ölçeğinde 145 tane üyesi bulunmaktadır. Meslek birliğimiz Kültür Bakanlığına bağlı faaliyet göstermesi açısından yarı resmi bir birliktir. Bizler korsan kitap yayınlayan ve satanlarla ilgili çalışmalar yapıyoruz. Bu çerçevede fotokopi yoluyla oluşan hak kaybını engellemeye çalışıyoruz” dedi.
Genel Başkan Arıcan, TYB’nin kuruluşu ve amacını anlattı
Çalıştayın açılışında konuşan TYB Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise, “Birlikte başladığımız ve sürdürdüğümüz korsan yayınla mücadele çalıştayları dizimizin üçüncüsü peygamberler şehri Halilurrahman mekanı olan Şanlıurfa’da gerçekleştirmiş olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz” diyerek Türkiye Yazarlar Birliği kuruluş tarihi ve amacını anlattı.
Bir yasal düzenlemenin yapılması gerekiyor
Arıcan, konuşmasını şöyle sürdürdü;
“Kültür Bakanlığı bu konuda ciddi adımlar atıyor. Fakat bunu sadece hukuk ile yapmak mümkün değil. Bu hakkın ihlal edilmemesi için bir kamuoyu oluşturmamamız gerekiyor. Bazı eserlerin maalesef çoğaltıldığını görüyoruz. Basında da bu geçerli. Bir gazetecinin çektiği fotoğraf, yaptığı röportajlar daha atıf yapılmaksızın kullanılırken şimdi artık kaynak belirtilerek kullanılıyor. Amacımız bir ortak fikir oluşturarak bu sorunu beraberce konuşup ilgili kurum ve kuruluşlarla bir çözüm bulmaktır. Bazı düzenlemeler olmakla beraber, bu konuda ciddi bir yasal boşluk olduğunu görüyoruz. Korsan yayına yönelilmemesi noktasında bir yasal düzenlemenin yapılması gerekiyor” dedi.
İlk yazmaya başladığım dönemde pek korsan yayın yoktu
Korsan kelimesinin kökeni, Avrupa’da, Osmanlı döneminde ve günümüzde kullanış şekli ve taşıdığı anlamlar konusunda açıklayıcı bilgiler veren TYB Şeref Başkanı D. Mehmet Doğan’da, “Ben yazarlığa başladığım dönemde Türkiye nüfusu o zamandan bu güne zannediyorum iki katına çıktı. Mesela benim birinci kitabım 5 bin adet basılmıştı. Çünkü beş binin altında bir kitap basmak verimli değildi. Yani piyasaya kitap çıkacak maliyetini kurtaracak kâr etmese bile en azından zarar etmemesi lazımdı. Bu ancak o kadar baskıyla sağlanabiliyor. Ama şimdi bilhassa kültür kitapları Bin 500 adet, hatta daha az basılanlar olduğunu da duydum. Bu süreç içinde biraz da teknoloji buna uygun hale geldiği için şartlar böyle el veriyor” diye konuştu.
“İlk yazmaya başladığım dönemde pek korsan yayın yoktu” diyen TYB Şeref Başkanı Doğan, “Ama son yıllarda korsan ile ilgili ihlaller yaşıyoruz. İşte fotokopi meselesi. Bunu tabii resmi kurumlar adeta bilerek isteyerek yaygınlaştırıyor gibi. Her üniversitede fotokopi merkezleri var. Gidiyorsunuz bir kitap lazım diyorsunuz hemen çoğaltıp veriyorlar” diyerek dikkatleri Üniversite üzerine çekti.
Rektörden fotokopi olayında telif hakkı önerisi
Daha sonra konuşan Harran Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ramazan Taşaltın, TYB Şeref Başkanı D.Mehmet Doğan’ın Üniversite öğrencilerini kitapları fotokopi ile çoğalttıklarına dikkati çektiğini hatırlatıp, korsanın önüne geçmek için yasal düzenlemeler gerektiğini belirterek, “Üniversitelerdeki fotokopi olayında telif hakkı konulabilir. Bunun için yöntem çok basit. Fotokopi başına diyelim ki 1 lira, 50 kuruş telif ücreti alınır. Bu sistem haline getirilirse yazar da hak kaybına uğramaz. Kitap alacak parası olmayan öğrenciler de mağdur edilmiş olmaz. Avrupa’da bunun çözümünü bulmuşlar. Detaylı bir şekilde yazılmış kitaplar var. Bir de öğrencinin ihtiyacına göre ikinci kalite ve ucuz kitaplar var” diyerek yurt dışında fikir alınan birinin hesabına para gönderildiğini anlatıp, o fikirden faydalanarak üretecekleri nedeniyle o kişinin kendilerini suçlamasının da önüne geçmiş olduklarını belirtti.
İlgili kurumların bu konuda adımlar atması lazım
Çalıştayın açılışında son olarak konuşan Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Av. Nihat Çiftçi, kendisinin aynı zamanda bir Hukukçu, Avukat olduğunu hatırlatarak şunları söyledi;
“Ben hukuk açısından olaya yaklaştım. Evet bu bir boşluk olmayabilir 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu yürürlükte ama adliye ne kadar bu işle meşgul, emniyetin ne kadarı bu işle meşgul? Korsan yayıncılık nasıl önlenir noktasında ne tedbirler alınıyor? Bunun üzerinde yoğunlaşmamız lazım. İlgili kurumların bu konuda adımlar atması lazım. Bunu net olarak ifade etmek lazım bu bir insan hakkı. Kafayı yoruyorsunuz, üretiyorsunuz emek veriyorsunuz. Ama birileri bunu çalıyor. Bunun bir insan hakkı ihlali olduğunu düşünüyorum” diyerek Büyükşehir Belediyesi olarak kültürel anlamda yaptıkları faaliyetleri anlattı.
Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Av. Nihat Çiftçi konuşmasının sonunda bu çalıştayın hayırlara vesile olmasını temenni etti.”
Açılış ve Protokol konuşmalarının ardından çalıştaya geçildi.
Yerel Gazetelerin Geleceği / Yeni yönelimler, fırsatlar, tehditler konusunda genişçe bilgiler veren BİK Başkan Yardımcısı
Dr.Mustafa Canbey, Yerel Medyada tehditleri 7 başlıkta genişçe anlattı.
Yusuf Turan Günaydın da, ‘Korsan yayıncılığın mahalli basın ölçeğinde yansımaları’ konusunda bilgiler verdi.
Oturum Başkanlığını TYB Genel sekreteri Yrd.Doç.Dr.M.Enes Kala’nın yaptığı I. Oturumda; Mahalli basılı yayıncılıkta telif hakları ve konsanla mücadelede karşılaşılan problemler ve çözüm yolları.
II. Oturum ise Soru – Cevap halinde gerçekleştirildi.
Çalıştayın 2. gününde gerçekleştirilen III. Oturumda ile değerlendirmeler yapıldıktan sonra basın bildirisi ile Sonuç Bildirgesi açıklandı.
Çalıştaya, TYB Şeref Başkanı D. Mehmet Doğan, TYB Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, DEKMEB Başkanı Murat Köse, Basın İlan Kurumu Başkan Yardımcısı Dr. Mustafa Canbey, Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Nihat Çiftçi, Harran Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ramazan Taşaltın, TYB Genel Başkan Yardımcısı Ferhat Koç, Mali Genel Sekreter Fatih Gökdağ, Genel Sekreter Yrd.Doç.Dr.M. Enes Kala, TYB Vakfı 2.Başkanı İbrahim Ulvi Yavuz, TYB Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Kurdoğlu, Yayma Cemiyeti Şanlıurfa Şube Başkanı Av. Cüneyt Aytıparmak, Kültür ve Turizm Bakanlığı Genel müdür Yardımcısı Selami Yıldız, Şanlıurfa Gazeteciler Birliği Başkanı Veysel Polat ve Genel Sekreter Müslüm Abacıoğlu, TYB Şanlıurfa Şube Başkanı Mehmet Sarmış ve Başkan Yardımcısı Cuma Ağaç ile yerel gazeteciler, yayınevleri temsilcileri, bilim adamları, hukukçular ve akademisyenler katıldı.
2 gün süren ve “Yerel yayıncılığın geleceği / yeni yönelimler, fırsatlar, tehditler; korsan yayıncılığın mahalli basın ölçeğinde yansımaları ve mahalli yayında telif hakları ve korsanla mücadele” konularının gündeme geldiği Çalıştayın sonunda, "Korsan Kitapla Mücadele Çalıştayı Sonuç Bildirgesi" yayınlandı.
“TYB Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ve DEKMEB Başkanı Murat Köse imzası ile yayımlanan bildirgede şu ifadelere yer verildi;
1. Yazarın fikir emeği ile yayınevinin bir yayının oluşumunda katlandığı sıkıntıların sonucunda elde edilmiş olan hakkın her türlü mecrada korunmasına dönük tedbirler alınmalı ve farkındalık oluşturulmalıdır.
2. Fikir işçiliğinin haysiyetini korumak önce aydınların sonra tüm halkın vazifesi olmalıdır.
3. Yerel yönetimler özellikle yerel yayıncılığın önündeki engelleri kaldırmaya odaklanmalı ve sorunlara çözüm odaklı olarak yaklaşabilmelidirler.
4. Basım ve yayımın önündeki sorunların kalıcı olarak çözülmesinin yolunun bu alanda emek harcayan her kurum ve kuruluşun okuma oranını artırma seferberliği ilan etmeleri gerekmektedir.
5. Müellifleri ve yayınevlerini koruyan kurumların telif ve korsan yayın kadar piyasada var olan eserlerin niteliklerinden de kendilerini sorumlu tutması, iyi okur yetiştirmek ve ona sahip olmak adına önemlidir.
6. Yerel olsun milli olsun kitap okumama ya da okuyamama önünde engel olarak görülen kitap fiyatlarının yeniden gözden geçirilmesi düşünülmelidir. Bu konuda özellikle devletin eserlere yansıttığı vergilerin yeniden gözden geçirmesi oldukça önemlidir.
7. Mahalli veya ülke ölçeğinde, basım-yayım faaliyetiyle uğraşan her birimin müellif ve yayınevlari haklarını koruyucu meselelerde ortak zeminde bir araya gelmelidirler.
8. Devlet basım-yayın faaliyetlerine sadece ticaret gözüyle bakmamalı, kendi payına düşen kolaylığı hem müellif, hem yayınevi hem de okur lehine göstermelidir.
9. Mahalli ve ülke ölçeğinde dergi yayımcılığında kalitenin artması ve sürdürülebilir olması için süreli yayın çıkarmayı üstlenen kurumun açık ve net bir telif politikasına sahip olması ve yazarın hakkını koruması esas olarak belirlenmelidir.
10. Telifte yönetmelik sorunu yazar ve yayınevlerinin önüne çıkmaktadır, bu sorunun paydaşları ortak bir fikirle meseleyi çözmelidirler.
11. Anadolu’da kitap yayıncılığı nispeten nitelik sorunuyla karşılaşılmakta, bu sorunlarla yüzleşen oldukça kaliteli yayınlar ise usulüne uygun yayınlamakta ve bu durum müellif adına hak kaybına sebebiyet vermektedir.
12. Kültür bakanlığının yayıncılık konusunda yaptıkları ve yapması gerekenlerin net ve şeffaf şekilde ortaya konması gerekmektedir.
13. Yerel yayıncılıkta özellikle karşılaşılan kalite, şeffaflık, standart sorunları masaya yatırılmalıdır. Yerel basında özellikle karşılaşılan etik sorunlar meselesi de geliştirilecek olan farkındalıkla çözülmelidir.
14. İntihal önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. Bu noktada milli bir dijital ortam oluşturularak eserlerin bu ortama yüklenmesi ve eserlerin bu ortamda taranarak intihal raporunun çıktısı alınması suretiyle intihal barajını aşmayan eserlerin basımındanvazgeçilmesi yoluna gidilmelidir.
15. Taşrada yayın yapabilmek için teknik ve bilgi eksikliği gibi meselelerle sık karşılaşılmaktadır. Bu konuda taşrada yayın faaliyeti yapan taraflara işin uzmanlarınca eğitim seminerleri düzenlenmelidir.
16. Taşrada yayıncılığı korumak için merkezde yer alan kamu-sivil kurum ve kuruluşların kendi üzerlerine düşen hususları itinayla yerine getirmeleri sağlanmalıdır.
17. Yayıncılığın meşakkatli ve sabır isteyen bir faaliyet olduğunu unutmamanın yanında işini doğru yapanlar ile yapmayanların ayırt edilebileceği mekanizmaların kurulmasına ihtiyaç vardır.
18. Yerel yönetimlerin, kâr marjı yüksek şirketlerin gelirlerinden alınan vergilerin bir kısmının kültür ve sanat faaliyetlerine ayrılması noktasında gereken adımlar atılmalıdır. Oteller kendilerine ve bulundukları yöreye has kütüphanelere sahip olması konusunda teşvik edilmelidir.
19. Yayın ve basım konusunda sansür konusu gündemden hiç düşmemekte ve bu konuda çok katılımlı toplantılar yapılarak konu derinlikli olarak ele alınmalıdır.
20. Yayıncılık faaliyetlerinde kaliteyi artırmak ve standart oluşturmak adına ruhsat sistemine geçilebilir.
21. Her bölgede basım-yayın konusunda belediyelerin, üniversitelerin, yayınevlerinin ve yazarların ortak zeminde buluşabilmeleri sağlanmalıdır.
22. Bandrol bilinci oluşturulmalıdır.
23. Basım-yayında tekelleşmenin karşısına geçilmeli ve kitap fiyatları makul olmalı ve insanları korsan yayına yönlendirmemelidir.
24. Milli Kütüphane merkezi bir konuma getirilmeli ve tüm eserleri yayınevi ve yazara telif kazandıracak şekilde çevrimiçi alana alarak fotokopi imkanı sunabilmelidir.
25. Yayınevinin de yazarın hakkını suiistimal edici mecralara yönelmesinin önüne geçilmelidir.
26. İl kültür müdürlükleri ve il milli eğitim müdürlükleri iş birliği yaparak orta-lise ve üniversitelerde basım yayın konusunda yazar ve yayınevlerinin hakları konusunda çalışmalar yapmalı, kitapçıklar üretmeli-dağıtmalı ve ilgi çekici animasyonlar hazırlamalıdırlar.
27. İlk-orta-liselerde kitap okuma-yazma seferberliği ilan edilmeli yazar-öğrenci buluşmaları tertiplenerek öğrenciler okumaya ve yazmaya teşvik edilmelidir.
Devlet kurumlarının açtığı proje ilanlarında telif hakları ve korsanla mücadele konusu, yerel yayıncılık sorunları gibi başlıklar da yer almalıdır.”
Çalıştayın sona ermesinin ardından Şanlıurfa’nın tarihi mekânları, Müze gezildi
