Faiz Artırımı Nedir?
faiz artırımı, dalgalı ekonomiyi daha stabil hâle getirmek için kullanılır. Faizler yukarı ivmelendiği zaman ekonomide düzensizlikler durulur. Buna bağlı enflasyon geriler ve fiyatlar genel düzeyi dengelenir.
Faiz Neden Artırılır?
Faiz artırımının en büyük nedenlerinden biri, ödemeler dengesindeki açığı kapatmak. Ödemeler dengesi açığı, ithalatın ihracattan fazla olduğu durumlarda oluşur. Faiz arttığında ulusal para biriminin döviz karşısında değeri azalır. Bu sayede ihracat yapmak, ithalata kıyasla daha cazip hâle gelir.
Faiz artırımıyla bireyler ve kurumlar, tüketim yerine tasarruf yapmaya yönelir. Çünkü birikimleri yüksek faiz oranlarıyla değerlendirmek, harcama yapmaktan daha avantajlıdır. Maliyet enflasyonu ise üretim faktörlerindeki sürekli ve belirgin fiyat artışlarıdır. Faiz artırımı, işletmelerin borçlanma ve finansman maliyetlerini yükselterek üretim yönlü enflasyonun hızlanmasına neden olur.
Faiz Kararları Neye Göre Alınır?
Merkez Bankası, piyasaları etkilemek amacıyla faiz oranlarını değiştirir. Temel amacı fiyat istikrarı sağlamak olan bu kurum, ekonomideki son likidite kaynağı olarak bankalara ödünç para verebilir. Bu bağlamda Merkez Bankası, para politikasını ve para politikası araçlarını kendisi belirler. Faiz kararını ise enflasyonun gidişatı ve bu durumun hedeflenen rakamlarla uygunluğuna bakarak verir.
Faiz Artırımının Ekonomiye Yönelik Genel Etkileri Nelerdir?
Faiz artırımının iyi ve kötü olmak üzere iki ayrı etkisi bulunur. Faiz artırımı yapıldığında tüketim azalırken tasarruflarda artış beklenir. Böylece kaynaklar çoğalır ve yatırımlar için finansman bulmak kolaylaşır. Tüketimdeki azalma, enflasyondaki yavaşlamayı beraberinde getirir.
Faiz artırımının negatif yönlerden biri ise yatırım maliyetinin yükselmesidir. Maliyet artışıyla yatırımcılar, kredi alımlarına daha mesafeli yaklaşır. Ayrıca istihdam da masraflı olarak görülebileceği için düşer. Buna bağlı olarak işsizlik artar ve ülkenin büyüme verileri geriler. Özetle, faiz artırımının da diğer ekonomik gelişmeler gibi zincirleme etkileri bulunur.
Faiz Artırımının Enflasyona Etkisi
Faizlerin artırılması ile piyasada talep azalır. Bu sayede harcama eğilimi de azalmaya başlar. Bu politika sonucunda bankalar, TCMB‘den para talep ettiği zaman yüksek faiz oranlarıyla karşılaşır. Ardından kendi kaynaklarını korumak için müşterilerinin mevduat hesabına daha yüksek faiz oranlarıyla para yatırmasını sağlar. Böylece hem bankalar mevduat hedeflerine ulaşır hem de azalan harcama alışkanlıklarıyla talep enflasyonu kontrol edilir.
Yatırımlara Faiz Artırımının Etkisi
Faiz artırımının yatırımlara ve dolayısıyla istihdam oranına etkisi negatif yönlüdür. Zira faizlerin artması, kredi alımlarında dezavantajlı geri ödeme tutarlarına yol açar. Yüksek kazanç fırsatı sunan faize yatırım yapmak ise risk alıp iş yeri açmak ya da faaliyetleri genişletmekten daha mantıklı görülür. Bu etkenlere bağlı olarak faiz artırımı dönemlerinde iş yerlerinde çalışan kişi sayısının azaldığına rastlanır.
Ülke Ekonomisinin Büyümesine Faizin Etkisi
Faiz artırımının yatırımları düşürmesi, büyüme verilerinde negatif bir tablo oluşturur. Faiz artırımı, bir diğer ifadeyle sıkı para politikası uygulanması anlamına gelir. Sıkı para politikasına enflasyonun hızlandığı dönemlerde başvurulur. Bu dönemlerde alınan kararlar; yatırımcıların geri adım atmasına, piyasaların durgunlaşmasına ve ekonomik büyüme hızının yavaşlamasına neden olabilir.
