Slovakya’nın Vráble-Ve’lke Lehemby bölgesinde yapılan kazılarda, Neolitik döneme ait 38 başsız iskelet keşfedildi. M.Ö. 5250-4950 yıllarına tarihlenen bu kalıntılar, Orta Avrupa’nın en büyük Neolitik yerleşim alanlarından birine işaret ediyor. Linear Çanak Çömlek Kültürü (LBK) ile ilişkilendirilen bölge, üç köy ve 300'ün üzerinde yapıdan oluşuyordu. Alanın, aynı anda 80 evin aktif olarak kullanıldığı bir yerleşim olduğu düşünülüyor.
Kazı sırasında bulunan iskeletlerin tümü, bir bebek dışında, başsızdı. İskeletler gelişigüzel bir şekilde, bazen sırtüstü, bazen yan yatmış veya yüzüstü yerleştirilmişti. Bu durum, cesetlerin düzenli bir şekilde gömülmediğini, aksine bir çukura atıldıklarını gösteriyor. Kazı ekibi, iskeletlerin kimliğini belirlemenin güç olduğunu çünkü başların alınmış olması nedeniyle genellikle kafatası üzerinden yapılan tanımlamaların geçerli olamayacağını belirtiyor.
Başların nasıl alındığı ve ne zaman yapıldığı henüz netleşmemiş olsa da, yapılan ön incelemelere göre bazı kafa kemiklerinin özenle çıkarıldığı görülüyor. Bu, başların kesilerek değil, dikkatlice alındığını düşündürüyor.
Kazı ekibi, bu bulguların bir toplu katliam mı yoksa uzun süreli bir ritüelin parçası mı olduğunu çözmeye çalışıyor. Araştırmalar, DNA incelemeleri, karbon tarihleme, izotop analizleri ve osteolojik değerlendirmelerle devam ediyor. Bu detaylı analizler, iskeletlerin yaşlarını, akrabalık ilişkilerini, kökenlerini ve beslenme alışkanlıklarını ortaya koyacak. Bu veriler, ölenlerin yerel halktan mı yoksa dışarıdan gelen kişilerden mi olduğunu da gösterebilir.
Araştırmacılar, başların dikkatlice çıkarılmasının bir kültürel veya dini ritüele işaret ediyor olabileceğini vurguluyor. Vráble’deki bu keşif, bölgedeki antik toplulukların ölümle ilgili inançları ve ritüelleri hakkında daha fazla bilgi edinmeyi amaçlıyor.