Ege’nin büyüleyici tarihine adını yazdıran halklardan biri olan Lelegler, bugün dahi tam olarak çözülememiş bir gizemi temsil ediyor. Antik kaynaklara göre Anadolu’nun en eski halklarından biri olan Lelegler; Çanakkale ile Bodrum arasında kalan bölgede ve Ege Adaları'nda yaşamışlardı. Homeros'un da eserlerinde adını geçirdiği bu halk, Troya Savaşı sonrası göç ederek Halikarnassos Yarımadasına, yani günümüz Bodrum’una yerleşti.
Yerleştikleri yeni topraklarda yüksek tepelere şehirler kurarak kendi kültürel izlerini bırakan Lelegler, antik çağın önemli tarihçileri Herodot ve Strabon tarafından sıklıkla Karialılarla birlikte anılsa da, Homeros onların ayrı bir kimliğe sahip olduğunu vurgular.
Leleg şehirleri arasında öne çıkanlar:
· Pedasa (en önemlisi),
· Myndos,
· Termera,
· Uranium,
· Telmissos,
· Madnasa,
· Syangela,
· Side.
Ancak MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısında, Karia’nın güçlü satrabı Mausolos, başkenti Mylasa’dan Halikarnassos’a taşıma kararı alırken, bu dağ kentlerinin altı tanesinin halkını Halikarnassos’ta birleştirdi. Myndos ve Syangela bu sürecin dışında kaldı.
Bugün Bodrum çevresindeki dağlık bölgelerde yapılan gezilerde hâlâ Leleglere ait taş yapılar görülebiliyor. Özellikle Pedasa, hem Bodrum’daki hem de Çanakkale’deki benzeriyle dikkat çekiyor. Bu da Lelegler’in geniş bir coğrafyada iz bıraktığını kanıtlar nitelikte.
Zamanla Karialılarla iç içe geçerek kimliklerini kaybeden Lelegler, Mausolos sonrası dönemde tarih sahnesinden silinmiş gibi görünüyor. Ancak kim bilir, belki de onların izleri hâlâ Bodrumlu ailelerin damarlarında dolaşan bir miras olarak yaşıyor...