Bilim insanlarının “barreleye” ya da halk arasında “şeffaf başlı balık” olarak adlandırdığı bu sıra dışı canlı, okyanusun karanlık derinliklerinde yaşamını sürdürüyor. Şeffaf kafası, dürbün benzeri gözleri ve hayaletvari duruşuyla bu balık, doğanın yarattığı en ilginç canlılardan biri olarak öne çıkıyor.
Fıçı gözlüler (Opisthoproctidae) ailesine ait olan bu balık türü, yaklaşık 600 ila 800 metre derinlikte; Pasifik, Atlantik ve Hint Okyanusu'nun ışığın neredeyse hiç ulaşmadığı bölgelerinde yaşar. Şeffaf başlarının içinde bulunan kubbe şeklindeki yapı, sıvı dolu bir boşluktur. Bu boşlukta yer alan ve ışığa son derece duyarlı olan gözler, barreleye balığını adeta bir gece görüş cihazına dönüştürür.
Gözler Yukarıda, Av Ağızda!
Barreleye balığının göz yapısı, bilim insanlarını yıllardır şaşırtıyor. Dürbüne benzeyen bu gözler, hem yukarıya hem ileriye dönebilecek şekilde konumlanmıştır. Avını ararken yukarı bakan gözler, av yakalama anında ileriye dönerek hedefi tam isabetle belirler. Bu yönleriyle balık, avlarını tespit etmede adeta optik bir uzman gibi davranır.
Gözlerin ışığa bu denli duyarlı olmasının sebebi, içerdiği yüksek orandaki rodopsin proteinleri ve çubuk hücreleridir. Bu özellik sayesinde, güneş ışığını ve derin sularda yaşayan biyolüminesans (ışık yayan) canlıları kolayca ayırt edebilir.
Kıpırtısız Ama Tehlikeli
Barreleye balığı, geniş ve düz yüzgeçleri sayesinde suyun içinde neredeyse tamamen hareketsiz durabilir. Bu özelliğiyle pusuya yatma konusunda adeta bir uzman olan balık, avına yaklaşan her canlı için ölümcül bir tehdittir. Sakin duruşunun aksine, avına yönelirken son derece hızlı ve keskin dönüşlerle saldırıya geçebilir.
Beslenme düzeninde ise genellikle küçük kabuklular, zooplanktonlar ve denizanaları yer alır. Şeffaf başının hemen altında yer alan burun delikleri ve uzun, dişsiz ağzı, besinlerini kolayca tüketmesine yardımcı olur.
Bilim Dünyasında Merak Uyandırıyor
Şeffaf başlı balık, ilk kez 1939 yılında keşfedilmiş olsa da, doğal yaşamına dair görüntüler ancak 2000’li yıllarda su altı robotları sayesinde elde edilebildi. O zamandan beri bilim insanları, bu hayaletvari balığın yaşam alışkanlıklarını incelemeye devam ediyor.
Uzmanlar, bu türün hayatta kalma stratejilerinin, derin deniz ortamlarına uyum sağlamanın en ilginç örneklerinden biri olduğunu belirtiyor. Gelişmiş göz yapısı ve benzersiz kafa yapısı, evrimsel sürecin ne kadar karmaşık ve yaratıcı olabileceğini bir kez daha kanıtlıyor.
Bir Gün Yüzeye Çıkarsa...
Barreleye balığı, olağanüstü görüntüsüyle izleyenleri büyülese de, bu derin deniz canlısının yüzeye çıkması halinde yaşama şansı yok denecek kadar az. Basınca duyarlı vücudu, derinliğin sağladığı doğal koşullar dışında hayatta kalmasına izin vermez.
Ancak bu balık, derinliklerdeki sessiz yaşamıyla doğanın gizemli yönlerinden birine ışık tutuyor. Şeffaf başı ve hayaletvari duruşuyla okyanusların “görünmeyen yüzü”nü temsil ediyor.
Doğanın bu şaşırtıcı canlısı, hâlâ bilimsel merakın ve keşfin önemli bir parçası olmayı sürdürüyor. Belki de okyanusun en karanlık noktalarında daha nice benzeri bizi bekliyordur…