Dünyanın dört bir yanında, doğa zamanla kayaları oyarak nefes kesici kanyonlar yaratmıştır. Bu derin vadiler yalnızca jeolojik mucizeler değil, aynı zamanda insanlık için keşif ve hayranlık dolu rotalardır. Her biri kendi kıtasının sessiz birer anlatıcısıdır.
1. Türkiye - Karanlık Kanyon
Karanlık Kanyon, Erzincan ili Kemaliye ilçesinde Munzur Dağları üzerinde Karasu Nehri'nin oluşturduğu kanyondur.
Yaklaşık olarak doğu-batı yönünde uzanan Munzur Dağları, Karasu Nehri tarafından kuzey-güney yönünde boğaz vadiler ile parçalanmıştır. Bu alana Kemaliye Boğazı adı verilir. Boğazın, İliç'in Bağıştaş köyü ile Kemaliye'nin Dutluca köyü arasında kalan kısmı Karanlık Kanyon olarak isimlendirilir.
Karanlık Kanyon, 25 km uzunluk, 1.000 m derinlik, %90 yamaç eğimi ve zaman zaman 10–15 m vadi tabanına sahiptir.
Kanyon, Kemaliye kent merkeziyle birlikte 2021 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edildi.
2. ABD - Büyük Kanyon (Grand Canyon)
Büyük Kanyon (İngilizce: Grand Canyon), Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona eyaletinde ve Colorado Nehri çevresinde bulunan dik yamaçlı kanyondur. ABD'nin ilk ulusal parklarından olan Büyük Kanyon Ulusal Parkı içinde yer alır.
Kanyon, Colorado Nehri'nin yatağını milyonlarca yıl boyunca yarmasıyla oluşmuştur. 466 kilometre uzunluğundadır ve genişliği 400 metre ila 2,4 kilometre arasında değişmektedir. Derinlik açısından da 1600 metreye kadar ulaşır. Kanyonun katmanlarında Dünya'nın iki milyar yıllık tarihi gözükebilmektedir.
3. Namibya - Fish River Kanyonu
Namibya'daki Balık Nehri Kanyonu, büyük Kanyon'dan (Amerika Birleşik Devletleri) sonra dünyanın en büyük ikinci kanyonudur. Bu dev Kanyon yaklaşık 160 km uzunluğunda, 27 km genişliğinde, 550 m derinliğe kadar. Balık Nehri, Namibya'daki en uzun iç nehirdir. Bugün kuru, kayalık ve seyrek olarak dayanıklı kuraklığa dayanıklı bitkilerle kaplı olan platonun derinliklerine iner. Nehir aralıklı olarak akar, genellikle yaz sonunda su basar; yılın geri kalanında uzun, dar havuzlardan oluşan bir zincir haline gelir. Balık Nehri Kanyonunun alt ucunda, ai-Ais Kaplıcaları bulunmaktadır. Halka açık yerler, Aı-Aıs'in 70 km kuzeyinde bir kamp alanı olan Hobas yakınlarında yer almaktadır. Kanyonun bu kısmı Aı-Aıs / Richtersveld Transfrontier Park'ın bir parçasıdır. Bu kanyonun diğer 90 km'si özel mülkiyete aittir.
4. Karadağ - Tara Kanyonu
Dünyada Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) Büyük Kanyon’dan (Grand Canyon) sonra en büyük ikinci unvanına sahip olan Tara Kanyonu, Avrupa’nın en büyük kanyonu.
Gök mavisi Tara Nehri’nin kanyon boyunca ilerlediği muhteşem bir doğal güzelliğe sahip olan bölge, yaz aylarında yürüyüş severleri, kış aylarında ise kayak tutkunlarını ağırlıyor. Göz alıcı rafting parkuru ile Avrupa’da en gözde rafting alanları arasında yer alan Tara Kanyonu, doğa severler için tam anlamıyla cennetten köşe.
5. ABD - Waimea Kanyonu
Pasifiğin büyük kanyonu olarak da bilinen Waimea Kanyonu, yaklaşık 16 km uzunluğunda ve 900 m derinliğindedir. Hawaii Adalarından, Kaua’i batı kıyısında yer alır. Waimea, Hawaii dilinde “kırmızımsı su” anlamına gelir ve bölgenin kırmızı tonlarındaki topraklarını ifade eder.
Waimea Kanyonu, bölgenin merkezinde bulunan, en yüksek noktası (910 m) Waiʻaleʻale Dağının aldığı aşırı yağışlarla beslenerek doğan Waimea Nehri’nin bölgeyi oyması ile oluşmuştur (Tabii ki yalnızca akarsunun işi değildir bu durum, 4-5 milyon yıl öncesi oluşan lavlar bu işi başlatmışlardır ve adanın oluşumunu sağlamışlardır).
Waimea Nehri yaklaşık olarak 19.5 km uzunluğundadır. Hawaii adalarındaki en uzun nehirlerden biridir. Yılın her dönemi bazen bir sızıntı gibi bazense bir sel gibi akar, ama her zaman Waimea Kanyonunda akmaya devam eden Waimea Nehri, günümüzde halen bölgeyi oymaya ve derinleştirmeye devam etmektedir.
6. Tibet - Yarlung Tsangpo Kanyonu
"Dünyanın çatısı" olarak bilinen Qinghai-Tibet platosu, yalnızca dünyanın en yüksek zirvesi Everest Dağı'na değil, aynı zamanda en uzun ve en derin kanyon olan Yarlung Tsangpo Büyük Kanyonu'na da ev sahipliği yapar. Tibet'in Nyingchi bölgesinde bulunan Yarlung Tsangpo Büyük Kanyonu, dünyanın en uzun ve en derin vadisidir. 504,9 kilometre uzunluğunda ve 6009 metre derinliğindeki Yarlung Tsangpo Büyük Kanyonu, buzulları, uçurumları, dik yamaçları ve akan nehirleriyle "Dünyanın Son Peri Diyarı" olarak anılmaktadır.
Yarlung Tsangpo Nehri, Himalayalar'ın orta kesiminin kuzey yamacından doğar ve deniz seviyesinden 6.000 metreden fazla yüksekliktedir.
7. Peru - Colca Kanyonu
Colca Kanyonu , Peru'nun güneyinde , Arequipa'nın yaklaşık 160 kilometre (99 mil) kuzeybatısında bulunan Colca Nehri'nin bir kanyonudur . Yaklaşık 1000-2000 m (3300-6600 ft) derinliğiyle (tabanı yaklaşık 2000 m ve kenarları deniz seviyesinden 3000-4000 metre yüksekliktedir dünyanın en derin kanyonlarından biridir. Uzunluğu yaklaşık 70 kilometredir (43 mil). Colca Vadisi, İnka öncesi kökenli sakinleri ve İspanyol sömürge zamanlarında kurulan, hala Collagua ve Cabana kültürlerinden insanların yaşadığı kasabalarla renkli bir And vadisidir.
Yerel halk atalarının geleneklerini sürdürüyor ve andenes adı verilen İnka öncesi basamaklı terasları yetiştirmeye devam ediyor. Yıllık yaklaşık 120.000 ziyaretçiyle Peru'nun en çok ziyaret edilen üçüncü turistik yeridir.
8. Avustralya - Kings Kanyonu
Kings Kanyonu , Watarrka olarak da bilinir , Avustralya'nın Kuzey Bölgesi'nde , Alice Springs'in yaklaşık 321 kilometre (199 mil) güneybatısında ve Darwin'in yaklaşık 1.316 kilometre (818 mil) güneyinde , Watarrka Milli Parkı içinde bulunan George Gill Sıradağları'nın batı ucunda bulunan bir kanyondur .
9. Peru - Apurimac Kanyonu
Colca Kanyonu’ndan sonra gözler yeniden Peru’da! Apurimac Kanyonu’nun zirvesindeyken bulutları yanı başında hissedeceksin. Cusco şehrinden yaklaşık 166 kilometre uzaklıkta konumlanan Apurimac Kanyonu, aynı ismi taşıyan görkemli nehriyle seyir keyfini daha da artırıyor. Nehrin serin suları kayalıklara vurdukça kilometrelerce uzaktan duyulan bir yankı yapıyor.
Kanyonlar, doğanın sabrının ve gücünün en etkileyici örneklerindendir. Derinliklerine indikçe sadece jeoloji değil, tarih ve kültürle de karşılaşırsınız.