1877–1878 Osmanlı-Rus Savaşı, bilinen adıyla 93 Harbi, yalnızca ordunun değil, Anadolu’nun manevî önderlerinin de destan yazdığı bir dönemdi. Rusların Doğu Anadolu’ya yönelmesiyle Müslüman halk yerlerinden edilmeye çalışılırken, Gâzî Ahmed Muhtâr Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, tüm imkânsızlıklara rağmen büyük bir direnç gösterdi.
Bu mücadelede Erzincanlı Nakşibendi Şeyhlerinden Hacı Fehmî Efendi, müritleri ve talebeleriyle birlikte cepheye koşarak Osmanlı ordusunun yanında yer aldı. Yaklaşık yetmiş–seksen kişilik bir grupla Ruslara karşı savaşan Hacı Fehmî Efendi, hem cesareti hem de öncülüğüyle örnek bir duruş sergiledi.
93 Harbi’ne Anadolu Ordu-yı Hümâyûnu Mühimme Başkâtibi olarak katılan Mehmed Ârif Bey, “Başımıza Gelenler” adlı eserinde Hacı Fehmî Erzincânî’nin üstün ahlâkını, ileri görüşlülüğünü ve kahramanlığını övgüyle anlatarak şu ifadeyi kullandı: “Ahlâk ve faziletlerinin yüceliği, ileri görüşlülüğü ve kahramanlığı ile gönüllerde yer etmiş bir zattı.”
Hacı Fehmî Erzincânî Kimdir?
Hacı Fehmî Erzincânî, Erzincan’da yetişmiş büyük bir mutasavvıf ve âlimdir. Meşhur Terzi Baba’nın halifelerindendir. Asıl adı Mustafa Fehmî Efendi’dir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, hayatı boyunca hem ilimle hem irşad faaliyetiyle uğraşmış, çevresinde derin bir sevgi ve saygı kazanmıştır.
Üçüncü kez çıktığı hac yolculuğu sırasında 1298 (Milâdî 1890) yılında Mekke-i Mükerreme’de hastalanan Hacı Fehmî Efendi, kısa bir süre sonra vefat etmiştir. Naaşı, Hazreti Hatice’nin kabrinin ayak ucuna defnedilmiştir.
Hem ilim ehli kimliğiyle hem de 93 Harbi’nde gösterdiği fedakârlıkla anılan Hacı Fehmî Erzincânî, vatan ve inanç uğruna mücadele eden bir gönül eri olarak hafızalarda yerini almıştır.
