İnsanlarda sıkça rastlanan otomatik davranışlardan biri olan esneme; ağzın genişçe açılması, yüz ve göz çevresi kaslarının eşzamanlı hareket etmesiyle gerçekleşir. Bu eylemin tetikleyicileri çeşitlidir: aşırı yorgunluk, uykunun gelmesi, stres ya da sıkılma gibi durumlar esnemeyi tetiklerken, en dikkat çekici etkenlerden biri de başkasının esnemesini görmek olarak kabul edilir.
Esnemenin Fizyolojik ve Psikolojik Sebepleri
Esneme davranışı birçok etkenin birleşimiyle ortaya çıkar. Bilimsel olarak gözlemlenmiş bazı nedenler şöyle sıralanabilir:
Kaslarda gerilme ya da uzun süreli kasılma
Monotonluk, sıkıcı durumlar
Oksijen ihtiyacı artışı
Solunum sisteminin hızlanması gerekliliği
Beynin uyarılma düzeyini artırma çabası
Ortamın basınç değişimleri
Stres, anksiyete gibi psikolojik baskılar
Normal bir günde birkaç kez görülen esnemeler olağandır. Fakat sürekli tekrarlayan ve durdurulamayan esnemeler, bazı sağlık problemlerinin işareti olabilir.
Esnemeyi Ne Tetikler?
Esnemenin tetikleyicileri arasında şu durumlar ön plana çıkar:
Karşınızdaki kişinin esnemesi
Uzun süre tek bir ortamda kalmak
Gün içinde yoğun çalışma, yorgunluk
Monoton ve hareketsiz aktiviteler
Psikolojik baskı, stres
Bu etkenler bir araya geldiğinde, beden esneme yoluyla yorulmakta olan sistemine uyarı göndermeye çalışır.
Esneme Neden Bulaşıcıdır?
Esnemenin bulaşıcı olmasının kesin nedeni henüz netleşmemiş olsa da, empati mekanizmalarıyla ilişkilendirilmektedir. Bazı beyin görüntüleme çalışmaları, esneme sırasında karşı tarafa ait duygusal durumları algılayan beyin bölgelerinin aktif hale geldiğini göstermiştir. Dolayısıyla esneme, hem motor taklit hem de sosyal bağ kurma unsuru olarak değerlendirilmektedir.
Aşırı Esnemenin Nedenleri
Sık ve kontrol edilemeyen esneme durumu çeşitli fizyolojik ve psikolojik etkenlere işaret edebilir:
Uyku bozuklukları, yetersiz dinlenme
Yüksek stres ve anksiyete
Sıkıcı, hareketsiz ortamlar
Bazı nörolojik veya kardiyovasküler rahatsızlıklar
Vagus siniri gibi sinir sistemine bağlı etkiler