Konya’nın Ereğli ilçesine 17 kilometre uzaklıktaki İvriz Köyü'nde, Geç Hitit dönemine ait önemli bir kaya anıtı bulunur. Halkapınar ilçesi sınırlarında, İvriz Suyu’nun kaynağında yer alan bu anıt, dünyanın ilk yazılı tarım anıtı olarak kabul edilir.
Tuvana Krallığı’ndan Günümüze
M.Ö. 727-742 yılları arasında yapıldığı düşünülen anıt, Tuvana Krallığı'nın kralı Varpalavas tarafından yaptırılmıştır. 4.20 x 4.20 metre boyutlarında olan anıt, kaya üzerine kabartma tekniğiyle işlenmiştir.
Tarım ve İnanç Yan Yana
Anıtta, dönemin kralı Varpalavas ve Fırtına Tanrısı Tarhundas birlikte tasvir edilmiştir. Tanrı, krala göre daha büyük boyutta, elinde üzüm salkımları ve buğday başakları tutarken görülür. Bu, onun bolluk ve bereket tanrısı olduğunu gösterir. Kral ise dua eder pozisyondadır.
Geç Hitit Sanatının İzleri
Her iki figürün giysi ve takıları, Geç Hitit döneminin sanat anlayışını yansıtır. Tanrı figüründe güçlü kaslar, kısa kollu giysi, boynuzlu başlık dikkat çekerken; kral figüründe püsküllü giysi, süslemeli başlık ve Arami takılarına benzeyen detaylar yer alır.
Anıttaki Yazıt
İki figürün arasında yer alan hiyeroglif yazı şu şekildedir:
“Ben hâkim ve kahraman Tuvana Kralı Varpalavas; sarayda bir prens iken, bu asmaları diktim, Tarhundas onlara bereket ve bolluk versin.”
Bu yazı, hem kralın tanrıya bağlılığını hem de dönemde tarıma verilen önemi gösterir.
Yakınlarda İkinci Bir Anıt Daha
İvriz Kaya Anıtı’na yaklaşık bir saatlik mesafedeki Ambar Deresi Vadisi'nde, benzer bir kabartma daha yer alır. Bu eserde de Tarhundas ve dua eden Kral Varpalavas görülür.
Günümüzdeki Yeri
İvriz Kaya Anıtı’nın başarılı bir kopyası bugün İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde sergilenmektedir. Orijinal anıt ise, Konya'nın dağlarında tarihe sessiz tanıklığını sürdürmektedir.