BİLİM VE TEKNOLOJİ

Kaybolan Evren: Kayıp Baryonlar Nihayet Bulundu!

Son yıllarda yapılan gözlemler, evrenin kayıp baryonlarının galaksiler arası sıcak gazlarda bulunduğunu ortaya koydu.

Abone Ol

Modern kozmolojinin en büyük sırlarından biri olan kayıp baryonlar, sonunda bulunmuş olabilir. Evrenin baryonik maddesinin yaklaşık yarısının kaybolmuş olması, yıllarca süren bilimsel araştırmalara konu oldu. Ancak, son yıllarda geliştirilen yüksek çözünürlüklü gözlem teknikleri ve teleskoplarla, kayıp baryonların galaksiler arası ortamda, sıcak ve seyrek halojen gazlar (WHIM) içinde dağılmış olduğu ortaya çıktı.

Evrenin yaklaşık %15'inin baryonik maddeden oluştuğu öngörülürken, önceki gözlemler, bu maddenin yalnızca yarısının gözlemlenebildiğini göstermekteydi. 1990’ların sonlarında, kayıp maddenin galaksiler arası sıcak ve iyonize gazlar içinde bulunabileceği fikri ortaya atıldı. Bu gazlar, X-ışını ve ultraviyole spektrumunda çok zayıf sinyaller yaymakta, ancak eski gözlem araçları bu sinyalleri tespit edememekteydi.

Son olarak, 2020'de ESA ve NASA teleskopları, uzak kuasarların ışığındaki soğurma çizgileri ile kayıp baryonları tespit etti. 2023'te yayımlanan bir çalışma ise, galaksi kümeleri arasındaki sıcak gazın baryon yoğunluğunu ölçerek, kayıp madde miktarına yakın sonuçlar elde etti. Bu bulgular, kozmolojik modellerin doğruluğunu destekliyor.

Kayıp baryonların WHIM ortamında bulunduğu artık neredeyse kesinleşmişken, bu keşif, evrenin madde yapısına dair büyük bir eksikliği tamamlıyor. Ancak bu alandaki tam anlayış için, yeni nesil teleskoplar ve daha hassas gözlemler gerekmekte. Athena ve Lynx gibi projeler, bu alandaki çalışmaların daha derinlemesine yapılmasını sağlayacak.