Libya, genellikle iç savaşlarla anılan bir ülke olmasına rağmen, Afrika kıtasının en büyük dördüncü ülkesi olarak büyük bir stratejik öneme sahip. Yüzölçümü bakımından Türkiye’den yaklaşık 2,5 kat büyük olan Libya, 1.800 km’lik Akdeniz kıyı şeridine ve sadece 7 milyonluk bir nüfusa sahip. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Türk idaresinde olan bu topraklar, İtalya, Fransa ve İngiltere'nin sömürgesi olduktan sonra bağımsızlığını kazanmıştır. Türkiye ile Libya arasındaki derin tarihi ve stratejik ilişkiler ise günümüze kadar devam etmektedir.
Libya’nın Kaynakları ve Stratejik Önemi
Libya, petrol ve doğalgaz başta olmak üzere altın, uranyum, hidrokarbon, bakır, demir ve cam hammaddesi gibi birçok yeraltı zenginliğine ev sahipliği yapıyor. Ayrıca, milyonlarca metreküp yeraltı suyu rezervine sahip olmasıyla da dikkat çekiyor. Balıkçılık alanında büyük bir potansiyele sahip olan Libya, sahip olduğu doğal kaynaklarla trilyonlarca dolarlık bir servetin üzerinde yer alıyor. Ancak, bu eşsiz doğal zenginlikler, ülkeyi iç savaş ve istikrarsızlığın merkezine çekiyor.
Türkiye İçin Libya’nın Önemi
Libya, Türkiye’nin Doğu Akdeniz'deki enerji politikaları açısından büyük bir stratejik değere sahip. Türkiye'nin "Mavi Vatan" doktrini kapsamında, Libya ile yapılan deniz yetki alanları anlaşması, Türkiye’nin Akdeniz’deki haklarını koruma açısından kritik bir adımdı. Bu anlaşma sayesinde Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de belirli bir bölgeye sıkıştırılması engellendi. Libya ile kurulan askeri, diplomatik ve ekonomik ilişkiler Türkiye’nin bölgedeki etkinliğini artıran en önemli unsurlar arasında bulunuyor.
Libya’da Barış Mümkün mü?
Libya’da şu anda iki ana güç merkezi bulunuyor. Bir yanda Birleşmiş Milletler’in desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), diğer yanda ise Rusya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Batı’nın çeşitli ülkeleri tarafından desteklenen General Hafter yönetimi. Bunun dışında, Libya’da 120’ye yakın kabile ve birçok silahlı grup, kendi çıkarlarını korumak adına mücadele ediyor.
Ancak, Libya’daki tüm taraflarla diyalog kuran ve aynı zamanda askeri varlık gösteren tek ülke Türkiye. Libya’daki gruplar, Türkiye’nin arabulucu rolü sayesinde barışın sağlanabileceğini savunuyor. Eğer barış sağlanırsa, Libya’nın bir enerji ve finans merkezi olarak yükselmesi mümkün olabilir.
Hafter ve Kriz Yönetimi
Libya’nın doğusunu yöneten ve 2011’de Kaddafi’nin devrilmesinden sonra ortaya çıkan General Hafter, Türkiye’nin müdahalesi ile Trablus’a yönelik saldırılarında başarısız oldu. 80 yaşına gelen Hafter, artık yönetimi oğlu Saddam Hafter’e devretmeye hazırlanıyor. Saddam Hafter’in Türkiye ile olumlu ilişkiler kurmaya çalıştığı biliniyor. Türkiye’nin Libya’da etkin bir rol oynaması, Hafter tarafının da dengeli bir politika izlemesini sağlıyor.
Libya’da Seçim Süreci ve Anayasal Sorunlar
Libya’da uzun süredir seçim yapılamıyor. Bunun en büyük nedenlerinden biri, Libya Anayasası’nda yer alan seçim şartları. Anayasa, çifte vatandaşlığa sahip olanların ve askeri görevde bulunanların seçimlere katılmasını engelliyor. Hafter’in hem ABD hem de Libya vatandaşı olması ve askeri bir pozisyonda bulunması seçimlere katılmasını engelliyor. Bu durum, Hafter’in seçim sürecinde engellenmesine neden olurken, Libya’da yeni bir kriz yaratıyor.
Libya’daki Wagner Varlığı
Rus paralı asker grubu Wagner, Libya’da Hafter’i desteklemek amacıyla bulunuyor. Ancak, Wagner’in bölgedeki varlığı, Libya’da iç savaşı daha da körüklüyor. Wagner’in, bölgedeki kaynakları sömürdüğü ve savaş suçlarına karıştığı belirtiliyor. Uluslararası baskılar nedeniyle, Wagner’in Libya’dan çıkarılması gündemde.
Sonuç ve Türkiye’nin Libya’daki Rolü
Libya, zengin doğal kaynakları, jeopolitik konumu ve iç savaşın getirdiği karmaşıklıkla büyük güçlerin mücadele alanı haline gelmiş durumda. Türkiye, Libya’da hem diplomatik hem de askeri varlığıyla önemli bir aktör olarak ön plana çıkıyor. Libya’nın geleceği, barışın sağlanıp sağlanamayacağı ve Türkiye’nin stratejik işbirlikleri ile şekillenecek. Önümüzdeki dönemde Libya’nın kaderi, bölgesel ve uluslararası dengeler çerçevesinde şekillenmeye devam edecek.