Sudan’ın ıssız çöllerinde, deve kervanlarının gölgesinde saklı kalmış antik bir hazine var: Nubia Piramitleri. Piramit denilince akla önce Mısır gelse de, Sudan’daki bu tarihi yapılar hem büyüleyici geçmişi hem de mimarisiyle dikkat çekiyor.
250’den Fazla Piramit, Binlerce Yıllık Bir Hikaye
M.Ö. 720 ile 300 yılları arasında inşa edilen ve sayısı 250’yi aşan Nubia piramitleri, eski Kuş Krallığı döneminde, bugünkü Sudan topraklarında yükseldi. Siyahi firavunlar olarak bilinen bu krallar, başkentleri Meravi’de (Meroe) tanrılarını, kraliçelerini ve soylularını onurlandırmak için anıtsal mezarlar yaptırdı.
Tarımın refah getirdiği bu dönemde, piramitler sadece birer mezar değil; aynı zamanda güç ve zenginliğin simgesiydi.
Mısır’dan Farklı, Kendine Has Bir Mimarî
Nubia piramitleri, Mısır’daki devasa yapılardan oldukça farklı bir mimariye sahip. Ortalama 6 ila 30 metre arasında yüksekliğe sahip olan bu yapılar, granitten inşa edilmiş dikdörtgen tabanlı, daha dar ve dik formlu yapısıyla dikkat çekiyor.
En çarpıcı farklardan biri ise mezar odalarının piramitlerin içine değil, altına inşa edilmiş olması. Ayrıca ölüler mumyalanmazdı. Bu yönleriyle Nubia mimarisi, kendine özgü ritüellere sahip olduğunu açıkça gösteriyor.
Duvarlarında Kralların Hikâyeleri Var
Nubia piramitlerinin iç kısımlarında, dönemin günlük yaşamını ve kralların kahramanlıklarını anlatan duvar resimleri ve kabartmalar yer alıyor. Aynı zamanda ölüyle birlikte gömülen kişisel eşyalar, dönemin sosyal yaşamı hakkında değerli ipuçları sunuyor.
Ne yazık ki 1800’lerden önce başlayan hazine avcılığı ve 19. yüzyılda İtalyan kaşif Giuseppe Ferlini’nin yağmalamaları, bu eserlerin çoğunun Avrupa’ya taşınmasına ve piramitlerin büyük ölçüde boşaltılmasına neden oldu.
Güneşe Bakan Girişler, Çöle Karşı Direnen Duvarlar
Piramitlerin girişleri doğuya, yani güneşin doğuşuna bakacak şekilde inşa edildi. Bu, dönemin inançları ve kozmik düzen anlayışıyla yakından ilişkili. Ancak zamanla kum fırtınaları, çölleşme, iklim değişiklikleri ve savaş gibi etkenler bu antik yapıları yıprattı.
Günümüzde bazı piramitler ciddi şekilde tahrip olmuş durumda. Sudan’da süregelen iç karışıklıklar da turizmin gelişmesini engelleyerek bu kültürel mirasın tanıtımını zorlaştırıyor.
UNESCO Korumasında Ama Tehlike Geçmiş Değil
2011 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan Nubia Piramitleri, bugün hâlâ yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Ancak bilim insanları, tüm olumsuz koşullara rağmen bu yapılar üzerinden Kuş Krallığı'nın tarihine ve Sudan’ın antik kültürüne dair önemli bilgiler toplamayı sürdürüyor.