Nemrut Dağı, Türkiye’nin tarihî çağlarda aktif olduğu bilinen iki yanardağından biridir. 15. yüzyılda Vardan adlı bir Ermeni yazarın kaleme aldığı Haissmavoruk adlı eserde anlatılanlara göre, 1441 yılında büyük bir patlama yaşanmış, dağ şehir genişliğinde yarılmış, yoğun dumanlar ve lavlar gökyüzüne fırlamıştır. Bu anlatım, Nemrut’un gerçek bir volkanik patlama yaşadığını net şekilde ortaya koymaktadır.
Nemrut Stratovolkanı: Doğu Anadolu’nun Yüksek Bekçisi
Bitlis il sınırları içinde, Van Gölü’nün batısında yükselen Nemrut Stratovolkanı, Tatvan’a yaklaşık 25 kilometre mesafededir. 2935 metre yüksekliğindeki Sivritepe zirvesine sahip olan dağın kalderasında Nemrut Gölü yer alır. Uyuyan bir yanardağ olan Nemrut, aslında hâlâ sönmemiş sayılıyor. Çünkü kraterinde sıcak göller ve gaz çıkışları gözlemlenmeye devam ediyor.
Volkanik Coğrafya ve Jeolojik Özellikler
Yaklaşık 100 bin yıl önce yaşanan büyük patlamayla dağın yüksekliği 4100 metreden 2935 metreye kadar düşmüştür. Kaldera oluşumu hem şiddetli patlamalar hem de çökmeler sonucunda gerçekleşmiş ve günümüzdeki elips şeklini almıştır. Dağ, andezit ve bazalt lavlarının oluşturduğu katmanlarla "stratovolkan" (tabakalı volkan) tipinin tipik bir örneğidir.
Kraterdeki Göl Cenneti ve Mikroklima
Nemrut’un zirvesinde yer alan 15 km²’lik Nemrut Gölü, Türkiye’nin en büyük krater gölüdür. Tatlı ve soğuk suları ile dikkat çeken göl, zengin plankton yapısı sayesinde aynalı sazan gibi türlerin yaşamasına olanak tanır. Yakınındaki Ilıgöl ise adeta doğanın termal banyosu: yazın 60°C’ye kadar ulaşan sıcaklığı ve yüksek mineral içeriğiyle romatizma tedavisinde kullanılır.
İklim: Kar Cenneti ve Akdeniz Bitkileri Bir Arada
Yılda ortalama 1041 mm yağış alan bölge, Karadeniz Bölgesi’ni aratmayan bir iklime sahiptir. Kış aylarında yolların kapanmasına neden olacak kadar kar yağışı görülür. Buna rağmen kalderada Akdeniz florasına ait bitkilerin de bulunması, buranın bir mikroklimaya sahip olduğunu ortaya koyuyor.
Ekolojik Dengeye Tehdit: Suyu Dışarı Almak Felaket Olur
Bazı girişimciler, gölün suyunu tarım için kullanmayı önerse de uzmanlar bu fikrin bölgenin ekolojik dengesini kalıcı biçimde bozacağına dikkat çekiyor. Yağışa bağlı olarak beslenen krater göllerinin boşaltılması halinde, alan çölleşme riskiyle karşı karşıya kalabilir.
Turizm ve Ulaşım: Kratere Giden Yolun Bilinmeyenleri
Haziran ayında kar temizliğiyle ulaşıma açılan yol, Tatvan üzerinden parke taş döşeli olarak krater ağzına kadar uzanıyor. Alternatif rota olan Urartu Kültür Rotası ise toprak yoldan ilerliyor ve kış sonrasında ulaşımı oldukça zorlaştırıyor.
Doğu Anadolu’nun Jeotermal Cenneti
Kaldera içerisinde 5 göl, 6 mağara, lav konileri ve sıcak buhar çıkışları bulunuyor. Jeotermal potansiyeli oldukça yüksek olan bölgede, MTA tarafından sondaj çalışmaları yapılmış olsa da sonuçlar henüz kamuoyu ile paylaşılmadı. Bölge, doğal spa özelliği taşımasıyla dikkat çekiyor.
Zirvede Serinlik, Derinlerde Sıcaklık
Nemrut’un zirvesinde yaz aylarında bile serinlik hissedilirken, kraterin içinden çıkan sıcak sular ve buharlar bölgeye doğal bir şifa merkezi havası kazandırıyor. Nemrut, sadece bir dağ değil; tarih, doğa ve jeotermalin iç içe geçtiği eşsiz bir laboratuvar...