Amerika Birleşik Devletleri'nde sağlık otoritelerinden çarpıcı bir karar geldi. ABD Sağlık Bakanlığı ve Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), insan sağlığına zararlı olduğu düşünülen petrol bazlı tüm yapay gıda boyalarını ülke genelindeki gıda tedarik zincirinden aşamalı olarak çıkarma kararı aldı. Bu radikal adım, "Amerika'yı yeniden sağlıklı hale getirme" hedefinin önemli bir parçası olarak değerlendiriliyor. Peki, bu yasak Türkiye'yi nasıl etkileyecek? Türkiye'de bu boyalar kullanılıyor mu ve hangi ürünlerde karşımıza çıkıyor? İşte detaylar...
ABD'den Kapsamlı Yasak Kararı
ABD Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr.'ın duyurduğu bu tarihi karar, FDA'nın daha önce attığı adımların devamı niteliğinde. Ocak ayında FDA, bazı gıda ve ilaçlarda kullanılan ve petrolden elde edilen dokuz sentetik boyadan biri olan Kırmızı Boya No 3'ün kullanım iznini iptal etmişti. Dün yapılan açıklamayla ise gıda şirketlerine, daha önce belirlenen 2027-28 son tarihinden önce Kırmızı Boya No 3'ü kullanmayı bırakmaları yönünde çağrı yapıldı. Bununla da kalınmadı ve önümüzdeki aylarda Citrus Red No 2 ve Orange B adlı iki sentetik gıda boyasının daha kullanım izninin iptal edileceği belirtildi. En dikkat çekici adım ise, Kırmızı No 40 da dahil olmak üzere geriye kalan altı yapay gıda boyasının da önümüzdeki yılın sonuna kadar ABD gıda tedarikinden tamamen çıkarılmasının planlanması oldu.
Türkiye'de Durum Ne? Hangi Boyalar Kullanılıyor?
Peki, ABD'nin yasakladığı bu petrol bazlı yapay gıda boyaları Türkiye'de yasal mı ve hangi ürünlerde kullanılıyor? Türkiye'de gıda boyalarının kullanımı, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Bu yönetmelikte, hangi gıda boyalarının hangi ürünlerde ve hangi miktarlarda kullanılabileceği detaylı bir şekilde belirtilmiştir.
ABD'de yasaklanan bazı yapay gıda boyalarının Türkiye'de kullanımına izin verilmeye devam etmektedir. Özellikle Kırmızı No 40 (Allura Red), MedStar Health toksikoloğu Dr. Kelly Johnson-Arbor'un da belirttiği gibi, ABD ve Kanada'da en yaygın kullanılan sentetik boyalardan biri olmasının yanı sıra, Türkiye'de de birçok gıdada renklendirici olarak kullanılmaktadır.
Türkiye'de yaygın olarak kullanılan bazı yapay gıda boyaları ve bulunabileceği ürünler:
- Tartrazin (E102): Sarı renkte olup, şekerlemelerde, içeceklerde, dondurmalarda, hazır çorbalarda ve bazı soslarda bulunabilir.
- Gün Batımı Sarısı FCF (E110): Turuncu renkte olup, meyveli yoğurtlarda, tatlılarda, atıştırmalıklarda ve bazı içeceklerde kullanılabilir.
- Karmosin (E122): Kırmızı renkte olup, jölelerde, şekerlemelerde, soslarda ve bazı et ürünlerinde rastlanabilir.
- Allura Red AC (Kırmızı No 40 / E129): Kırmızı renkte olup, şekerlemelerde, içeceklerde, tatlılarda, dondurmalarda ve bazı kozmetik ürünlerinde bulunabilir.
- Brilliant Blue FCF (E133): Mavi renkte olup, şekerlemelerde, içeceklerde ve dondurmalarda kullanılabilir.
Önemli Not: Bu sadece bazı yaygın örneklerdir ve kullanılan boyalar ürün çeşitliliğine göre farklılık gösterebilir. Tüketicilerin, satın aldıkları ürünlerin içerik etiketlerini dikkatlice okuyarak kullanılan katkı maddeleri hakkında bilgi sahibi olmaları önemlidir.
Türkiye'de Benzer Bir Yasak Gelir mi?
ABD'nin bu radikal kararı, Türkiye'de de benzer bir adım atılıp atılmayacağı sorusunu gündeme getirdi. Tüketici örgütleri ve sağlık uzmanları, yapay gıda boyalarının potansiyel sağlık risklerine dikkat çekerek Türkiye'de de bu konuda daha sıkı düzenlemeler yapılması ve hatta bazı boyaların kullanımının yasaklanması çağrısında bulunuyor. Gelişmeler yakından takip edilirken, Türk gıda sektörünün ve yetkili mercilerin bu konuda nasıl bir tutum sergileyeceği merakla bekleniyor.
