Soğuk kış günlerinin vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan dövmeç ya da yörede bilinen adıyla lök tatlısı, Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde yüzyıllardır sofraları süslemeye devam ediyor. Kemaliye Belediyesi tarafından 2023 yılında coğrafi işaretle tescillenen bu tatlı, yalnızca lezzetiyle değil, yapımındaki zahmetli süreciyle de dikkat çekiyor.
Lök tatlısı, doğallığıyla öne çıkan iki temel malzemeden oluşuyor: Kemaliye dutu ve ceviz. Ancak bu iki malzemenin birleşimi sıradan bir karışımdan ibaret değil. Öncelikle kurutulmuş dut ve ceviz, geleneksel yöntemlerle dibeklerde demir tokmak yardımıyla un haline getirilene kadar dövülüyor. Ardından homojen bir macun kıvamı elde edilene dek dövme işlemi sürüyor. Üstelik bu işlem, pişirme olmaksızın tatlının kıvamını oluşturuyor.
Sekiz kilogramlık geleneksel üretimde yaklaşık 5,5 ila 6 kilogram kurutulmuş dut ve 2,5 kilogram ceviz kullanılıyor. Tatlının şeker oranı tamamen Kemaliye dutunun doğal tatlılığına dayanıyor; herhangi bir dışarıdan şeker eklenmiyor. Bu yönüyle hem sağlıklı hem de yoğun enerji içeren bir gıda olarak öne çıkıyor.
Geçmişi yaklaşık 300 yıl öncesine dayanan ve zamanında saray sofralarında dahi yer aldığı belirtilen lök, halk arasında "padişah tatlısı" olarak da anılıyor. Tatlının ismi bölgeye göre değişkenlik gösterebiliyor; dövmeç, tutunu, ya da doğrudan lök olarak adlandırılabiliyor.
Yapımında gösterilen emek ise bu tatlıyı yalnızca lezzetli değil, aynı zamanda kültürel bir miras haline getiriyor. Öyle ki, geçmişte damatların gücünü sınamak için ya da oyunlarda kaybedenlere ceza olarak lök dövdürülmesi, bu kültürel öğenin halk hayatındaki yerini açıkça gösteriyor. Özellikle kış aylarında tüketilen lök, bölge halkı tarafından enerji verici bir besin olarak kabul ediliyor.
Bugün Kemaliye’de kurulan işletmelerde geleneksel yöntemlerle üretilmeye devam edilen lök, artık Türkiye’nin dört bir yanına ve yurt dışına gönderilebiliyor. Modern paketleme sistemleri sayesinde tatlı, uzun raf ömrüyle birçok sofrada yerini alıyor. Lök, özellikle kahveyle birlikte tüketildiğinde, damakta bıraktığı tatla kendine hayran bırakıyor.
Doğal, katkısız, zahmetli ama bir o kadar da eşsiz bir lezzet olan lök, Kemaliye'nin sadece tarihî dokusuyla değil, aynı zamanda mutfak kültürüyle de fark yaratabileceğini gösteriyor. Tatlı, bölgeye gelen yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekerken, yöre halkı tarafından da geçmişin mirası olarak yaşatılmaya devam ediyor.