E-ticaret hacmindeki hızlı artış, tüketicinin “anında teslimat” beklentisi ve şehir içi trafik yoğunluğu… Lojistik sektörünün bu baskılar altında yeni çözümler aradığı dönemde, insansız hava araçları (İHA) Türkiye’de kargo teslimatının geleceği için en güçlü adaylardan biri olarak öne çıkıyor.
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nde hazırlanan “Türkiye’de İnsansız Hava Araçları (İHA) ile Hava Kargo Taşımacılığına Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi” başlıklı yüksek lisans tezi, Türkiye’nin bu alandaki mevcut durumunu bilimsel bir analizle mercek altına aldı.
Tezde; sektör çalışanları, İHA uzmanları ve akademisyenlerin görüşleri toplanarak Best Worst Method (BWM) ile kapsamlı bir değerlendirme gerçekleştirildi.
Teknoloji, Altyapı ve Mevzuat
Araştırmanın en çarpıcı bulgusu, İHA ile kargo taşımacılığının Türkiye’de yaygınlaşmasının önünde üç temel belirleyici olduğu:
1. Teknolojik Faktörler
İHA’ların uçuş süresi, pil kapasitesi, otonom uçuş sistemleri, yapay zeka destekli navigasyon ve sensör teknolojileri en kritik bileşenler arasında.
Tezde, bu teknolojilerin henüz gelişim aşamasında olması ve performans sınırlılıklarının önemli bir engel oluşturduğu vurgulanıyor.
2. Altyapı ve Fiziksel Gereksinimler
İHA teslimatının hayata geçebilmesi için şu alanlarda kapsamlı altyapı gerektiği belirtiliyor:
-
Vertiport yani dikey iniş–kalkış alanları
-
Şarj istasyonları
-
Dağıtım merkezleri
-
İHA bakım–onarım noktaları
Bu unsurlar olmadan sistemin ölçeklenmesi mümkün görünmüyor.
3. Mevzuat ve Regülasyonlar
İzin süreçleri, lisans zorunlulukları, hava sahası kısıtlamaları, güvenlik ve gizlilik politikaları…
Tez, düzenlemelerin halen gelişmekte olması nedeniyle, kargo İHA’larının Türkiye’de tam anlamıyla yaygınlaşmasının önünde önemli bir yasal çerçeve ihtiyacı bulunduğunu vurguluyor.
Türkiye İçin Neden Önemli?
Çalışmada, Türkiye’nin büyüyen e-ticaret pazarı, genişleyen lojistik altyapısı ve genç teknoloji ekosistemi nedeniyle İHA kargo taşımacılığı için yüksek potansiyele sahip ülkelerden biri olduğunun altı çiziliyor.
Ancak bu potansiyelin gerçeğe dönüşebilmesi için politika yapıcıların:
-
Teknolojik Ar-Ge yatırımlarını artırması,
-
Altyapı kurulumlarını hızlandırması,
-
Mevzuat düzenlemelerini modernize etmesi gerektiği belirtiliyor.
Araştırmanın Yöntemi: Karar Vericilerin Öncelikleri Bilimsel Olarak Ölçüldü
Çalışmada hava kargo sektöründe çalışan uzmanlar ve İHA alanındaki profesyonellerle anket yapılmış, elde edilen veriler BWM yöntemiyle analiz edilmiştir.
Bu sayede, faktörlerin göreli önem düzeyi bilimsel ağırlıklandırmayla ortaya konmuştur.
Türkiye Gökyüzünde Yeni Bir Lojistik Çağın Eşiğinde
Tez bulgularına göre Türkiye'de İHA ile hava kargo taşımacılığının yaygınlaşması artık bir olasılık değil, doğru stratejilerle hızlandırılabilecek bir yakın gelecek senaryosu.
Ancak başarı için en kritik üç gereklilik net:
-
Güçlü teknoloji,
-
Tamamlanmış altyapı,
-
Güncel ve işlevsel mevzuat.
Bu üçlü sağlandığında, Türkiye’nin kargo teslimatında gökyüzüne taşan bir dönüşüme öncülük edebileceği öngörülüyor.
KAYNAK;
Gülhan DOĞANAY “Türkiye’de İnsansız Hava Araçları (İHA) ile Hava Kargo Taşımacılığına Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi” Yüksek Lisans Tezi
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025, Tez No; 943136
