Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi, yıllardır kış turizmi potansiyeliyle dikkat çekse de bu potansiyelin gerçekte ne derece rekabetçi olduğu, ilk kez kapsamlı bir akademik çalışma ile 2019'da somut biçimde analiz edildi.
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nde hazırlanan “Kış Turizmi Destinasyonlarının Rekabet Gücünün Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Erzurum, Erzincan ve Kars İlleri Örneği” başlıklı yüksek lisans tezi, üç şehrin kış turizmindeki rekabet konumunu bilimsel verilerle değerlendirdi
Tez kapsamında 555 yerli ziyaretçiyle anket, ayrıca kayak merkezlerinde görevli yöneticilerle nitel görüşmeler yapılarak bugüne dek sayılarla ortaya konmamış önemli bulgular elde edildi.
Ziyaretçiler Neyi Önemsiyor? Demografi Kış Rekabetini Nasıl Şekillendiriyor?
Araştırmanın nicel bulguları, ziyaretçilerin kayak destinasyonlarını seçerken yaş, cinsiyet, gelir ve eğitim seviyelerine göre farklı tercihler sergilediğini ortaya koyuyor.
Örneğin; genç yaş grupları pist çeşitliliği ve eğlence olanaklarını daha fazla önemserken, orta yaş ve üzeri ziyaretçiler konfor, güvenlik ve tesis kalitesini ön plana çıkarıyor
Ayrıca motivasyon ve memnuniyet ölçekleri arasındaki belirgin farklılıklar, her ilin ziyaretçiye sunduğu deneyimin benzersiz bir “algı profili” oluşturduğunu kanıtlıyor.
Gizli Rekabet: Üç Şehrin 2019'da Güçlü ve Zayıf Yanları İlk Kez Haritalandı
Tezde yer alan önem-performans analizleri, üç kayak merkezinin rekabet haritasını bilimsel olarak ortaya koyuyor:
-
Sarıkamış: Kristal kar yapısı ile yüksek önem-performans uyumu yakalıyor. Ancak bazı hizmet alanlarında tanıtım eksikliği gözleniyor.
-
Palandöken: Pist uzunluğu ve uluslararası bilinirlik açısından güçlü; fakat ziyaretçi memnuniyetinde bazı altyapı konuları öne çıkıyor.
-
Ergan: Yeni bir merkez olmasına rağmen potansiyeli yüksek; ancak performansın istenen seviyeye ulaşması için tanıtım ve hizmet kalitesi konusunda gelişim alanları tespit edilmiş durumda
Bu sonuçlar, şehirlerin rekabette yalnızca fiziki koşullar değil, tanıtım stratejileri ve turist algılarının da belirleyici olduğunu açıkça gösteriyor.
“Tanıtım Eksikliği” Ortak Sorundu: Yöneticilerin Sesi İlk Kez Kayda Geçti
Nitel analizde kayak merkezi yöneticilerinin değerlendirmeleri dikkat çekici:
Her üç ildeki yöneticiler, ziyaretçilerin algılarının haklı olduğunu düşünüyor ve en büyük eksiklik olarak yetersiz tanıtımı işaret ediyor.
Yani rekabette geri kalmanın nedeni pistlerin niteliği değil; destinasyonların kendini ulusal ve uluslararası pazarda doğru konumlandıramaması olarak görülüyor
Bu bulgu, Doğu Anadolu’nun kış turizmi potansiyelinin doğru stratejilerle çok daha güçlü bir rekabet alanına dönüşebileceğini gösteriyor.
Rekabet Gücü Var, Ama Sesini Duyuramıyor
Tezin genel değerlendirmesi, Erzurum, Erzincan ve Kars’ın yüksek doğal potansiyele rağmen rekabet avantajını tam olarak kullanamadığını gösteriyor.
Bunun en önemli nedeni ise tanıtım, destinasyon imajı ve hizmet uyumundaki eksiklikler.
Bilimsel yöntemlerle ortaya konan bu bulgular, kış turizmi politikalarının yeniden şekillendirilmesi için güçlü bir veri kaynağı niteliği taşıyor.
Doğu Anadolu’nun kış turizminde dünya ile rekabet edebilmesi için, yalnızca pistler değil, strateji, pazarlama ve hizmet bütünlüğünün de ön plana alınması gerektiği ilk kez bu kadar net biçimde belgelenmiş durumdaydı.
2025’te Neler Değişti? — Rekabetin Güncel Yüzü
ERZİNCAN;
2019 tezi, Ergan/Erzincan için “yüksek potansiyel + altyapı/ima/konaklama eksikliği” tespiti koymuştu, 2025’te ise bu eksiklikleri kapatmaya yönelik somut yatırımlar, konaklama projeleri (5 yıldızlı otel), tesisleşme ve bölgesel strateji adımları atılmış durumda; dolayısıyla tezin önerileri alanında uygulama süreci başlamış ve oldukça da ilerlemiş görünüyor. Ancak sürdürülebilirlik, sezon istikrarı ve gerçekten uluslararası rekabet için atılan adımların etkisinin birkaç sezon daha izlenmesi gerekiyor.
Yatırımlar olumlu; sonuçların kalıcı olması için operasyonel yönetim, pazarlama ve çevresel planlama şart. 2019’da Erzincan’ın tanıtım eksikliği vurgulanmıştı. 2025’te yerel idarelerin yatırım haberleri, ulusal/uluslararası etkinlik adaylıkları ve tanıtım kampanyaları ile imaj çalışmaları oldukça hızlandı. Yani tezde önerilen “hedeflenmiş tanıtım” adımları cidde şekilde atılıyor. Kış sporları festivalleri, çeşitli organizasyonlar kıssaca yapılan tüm çalışmalar ve tanıtımlarla birlikte ilerleme oldukça büyük ve sevindirici bir şekilde devam ediyor.
ERZURUM;
Pist altyapısı, güvenlik, telesiyej/gondol/teleferik sistemleri, suni kar & bakım-onarım çalışmaları yaz boyunca tamamlanmış durumda sahneye çıktı. Bu da, tesis kalitesinde sürdürülebilir bir seviyeye geçildiğini gösteriyor.
Uluslararası turist akını — yabancı misafirlerin ilgisi artıyor. Özellikle Avrupa’dan charter uçuşlarla Palandöken’e turist akışı olduğu, yabancı turist oranının yükseldiği belirtiliyor.
Kış sporları festivalleri, uluslararası organizasyonlar (örneğin 2025’te düzenlenecek olan FIVB Snow Volleyball World Tour) gibi etkinliklerle “kış destinasyonu + spor & turizm merkezi” kimliği kazanıyor.
Kıssaca, 2019’da önerilen “potansiyelin aktive edilmesi, tanıtım & hizmet altyapısı & stratejik yönetim” ihtiyaçları, 2025’te ciddi biçimde karşılanmış görünüyor. Yani: fiziksel potansiyel + plan + yatırım + tanıtım + organizasyon bileşenleri bir araya gelmiş; bu da 2019’daki “fırsatlar + eksikler” dengesini tersine çevirmiş.
Bu bağlamda, Palandöken + Erzurum modeli — akademik analiz ile pratiğin birleştiği, “teoriden pratiğe geçmiş” bir örnek.
KARS;
Suni kar sistemi ve sezon garantisi, Sarıkamış’ı sadece “hava durumuna bağlı bir alternatif” olmaktan çıkarıp “planlanabilir, güvenli, rekabetçi bir kış tatili & spor merkezi” hâline getiriyor.
Bu da hem yerli hem yabancı turistler için cazibeyi artırabilir; özellikle komşu ülkeler ve bölge ülkelerinden gelen turist ilgisi artacağı haber ediliyor.
Kar garantisiyle konaklama, hizmet sektörü, turizm yatırımları için öngörülebilirlik sağlanıyor — bu da bölgeye yapılacak yatırımları cazip kılıyor.
Hedeflenen uluslararası profile ulaşmak ve rekabeti sürdürülebilir kılmak için — tanıtım + hizmet kalitesi + çevre + misafir memnuniyeti + tesis yönetimi bütünsel bir strateji olmalı. Sarıkamış, 2025 itibarıyla “potansiyel + belirsizlik + doğal koşullara bağlılık” formülünden çıkıyor; “yatırım + altyapı + teknoloji + planlanabilir sezon + rekabetçi turizm merkezi” şablonuna geçiyor
Yani 2025 itibarıyla Doğu Anadolu’nun kış rekabetinde tablo net: Palandöken liderliğini koruyor, Sarıkamış teknolojiyle sıçrıyor, Ergan ise çok güçlü bir aday olarak tüm dengeleri altüst etmeye resmen jet hızıyla geliyor.
Kaynak; Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
Yüksek Lisans Tezi 2019 KIŞ TURİZMİ DESTİNASYONLARININ REKABET GÜCÜNÜN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA: ERZURUM, ERZİNCAN VE KARS İLLERİ ÖRNEĞİ
Tuğçe Fulya ERCAN
Tez No; 589049