Anadolu’nun kadim şehirlerinden Erzincan, tarihiyle, insanıyla ve doğasıyla her zaman özel bir yere sahip olmuştur. Ancak bu kez konu tarih, ekonomi ya da turizm değil; biraz daha farklı, biraz daha hayal gücüyle bezeli bir meseleydi. Kültürel bir bakış açısıyla, Erzincan bir meyve olsaydı ne olurdu? sorusunu dünyaca ünlü yapay zekâ modeli ChatGPT’ye sorduk. Aldığımız yanıt, hem şaşırttı hem de düşündürdü.
“Erzincan, Nar Olurdu”
Yapay zekâya göre Erzincan, bir meyve olsaydı “nar” olurdu. İlk duyulduğunda sıradan bir cevap gibi gelse de gerekçeleri oldukça derindi. ChatGPT, Erzincan’ı narla özdeşleştirirken şu benzetmeyi yaptı: “Erzincan dışarıdan sakin bir Anadolu şehri gibi görünür ama içinde tarih, kültür ve doğa açısından büyük bir zenginlik barındırır, tıpkı narın sade kabuğunun altında gizli duran yüzlerce taneli içi gibi.” Gerçekten de Erzincan’ın karakteriyle narın sembolizmi arasında güçlü paralellikler var. Nar, Anadolu kültüründe bereketin, dayanıklılığın ve yeniden doğuşun simgesi olarak kabul edilir. Erzincan da geçmişte yaşadığı zorluklara rağmen her defasında yeniden ayağa kalkmış, üretkenliği ve insan sıcaklığıyla anılmış bir şehir.
Tatlı ile Ekşinin Uyumu: Erzincan’ın Ruhu
ChatGPT, yanıtının devamında Erzincan’ı “hem tatlı hem ekşi bir dengeye sahip” olarak tanımlıyor: “Nar hem tatlı hem ekşi, tıpkı Erzincan’ın hem sert doğasının hem de sıcak insanlarının oluşturduğu denge gibi.” Bu benzetme, Erzincan’ın doğasında gizli kontrastı hatırlatıyor. Bir yanda kışın sert rüzgârları, Munzur’un soğuk suları; diğer yanda yazın altın gibi parlayan güneşi ve insanlarının içten gülüşleri.
Erzincan Kirazı
Yapay zekâ, Erzincan’ı anlatırken ikinci bir meyveden de söz etti: kiraz. “Alternatif olarak Erzincan kiraz da olabilirdi. Özellikle Kemaliye’nin dağlarından gelen o canlılık, yazın kısa ama unutulmaz oluşu, tıpkı kiraz gibi. Gerçekten de Erzincan’ın dağ köylerinde yetişen kirazlar, sadece tadıyla değil, kısa ömürlü ama unutulmaz yaz mevsimini simgelemesiyle de şehir kültürünün bir parçasıdır.
Kültür, Doğa ve Yapay Zekânın Kesiştiği Nokta
Bu eğlenceli ama derin soru, aslında yapay zekâ ile kültür arasındaki etkileşimin güzel bir örneği oldu. Yapay zekâ teknolojileri yalnızca matematiksel hesaplamalar ya da bilgi sorguları için değil, aynı zamanda kültürel sembolleri yorumlamak ve insan duygusunu yansıtmak için de kullanılabiliyor. Erzincan özelinde bu soru, bir kez daha Anadolu şehirlerinin sadece harita üzerindeki noktalar değil, kendi ruhu, sesi ve kokusu olan canlı kültürler olduğunu hatırlattı.
Belki de mesele tam olarak bu: Her şehir bir meyve gibidir. Kabuğunda geçmişin izleri, içinde bugünün umutları vardır. Erzincan’ın narla özdeşleşmesi de bu anlamda tesadüf değildir. Nar, hem Anadolu’nun hem de Erzincan’ın hikâyesini taşır: direnç, bereket, birlik ve hayatın tatlı-ekşi dengesi.