Tatlı denince akla ilk gelenlerden biri olan helva, sadece damaklarda değil, tarihin satır aralarında da iz bırakan bir efsaneye dönüşmüş durumda. Arap coğrafyasından çıkıp Osmanlı saraylarına kadar yükselen, oradan da İspanya’dan Hindistan’a kadar yayılan bu özel tatlı, yüzyıllardır sofraları süslüyor. Üstelik içeriğin sonunda vereceğimiz pratik tarif sayesinde, kendi tahin helvanızı evinizde rahatça hazırlayabileceksiniz.

"Helva" sözcüğü, Arapça kökenli olup 'tatlı', 'şekerli yiyecek', 'hoş lezzet' gibi anlamlar taşır. Zaman içinde sadece Türkçeye değil, pek çok dile farklı telaffuzlarla geçmiş; Arap aksanlarında "hilva" veya "halavi", İbranice ve Yunanca'da "helva", Sanskritçede "halava", Hindistan'ın yerel dillerinde yine "helva" şeklinde kullanılmaya başlanmıştır. Tatlıya olan evrensel hayranlığın en tatlı kanıtlarından biri belki de budur.

İlk Helva Tarifi 13. Yüzyıla Ait

Çeşitli araştırmalar, helvanın kökeninin Mezopotamya’ya dayandığını ortaya koyuyor. Zamanla doğudan batıya, kuzeyden güneye pek çok bölgeye yayılan bu tatlı; Orta Asya’dan Akdeniz’e, Balkanlar’dan Kuzey Afrika’ya, İspanya’dan Amerika kıtasına kadar sayısız mutfağa girmeyi başarmış.

Bilinen en eski helva tarifi, 13. yüzyılın başlarında yazılmış Arapça bir yemek kitabı olan Kitab al-Tabikh’te yer alıyor. İlginçtir ki bu kitapta bile 7 farklı helva çeşidi tarif edilmiş. Aynı yüzyılın sonlarına doğru, Arap kültürünün etkisinde gelişen İspanya’da yazılmış başka bir el yazması yemek kitabında da farklı malzeme ve sunumlarla hazırlanan bir helva tarifi bulunuyor. Bu tarifte şeker ve bal karışımı susam yağı ile kaynatılıp, yavaş yavaş un eklenerek pişiriliyor; ardından gül suyu ve öğütülmüş fıstık serpilip üçgen şeklinde kesilerek şerbete yatırılıyordu.

Osmanlı'da Helvahane: Sarayın Tatlı Atölyesi

Helva, Anadolu mutfağının da köklü tatlılarından biri. 13. yüzyılda Anadolu’da hurma ezmesi, ceviz, fındık ve fıstık karışımından hazırlanan, ardından unla pişirilerek kış aylarında kar kuyularında soğutulan helva tarifleri mevcuttu.

Osmanlı mutfağı ise helvayı adeta bir sanat haline getirmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde, saray mutfağında özel olarak yalnızca tatlıların hazırlandığı bir bölüm kurulmuş: Helvahane. Arşivlerde, Kanuni’nin 30’dan fazla tatlı çeşidini sevdiği ve bunların büyük kısmının farklı helva türlerinden oluştuğu yazıyor. Bu da helvanın sarayda ne kadar özel bir yeri olduğunu gözler önüne seriyor.

Evde Tahin Helvası Nasıl Yapılır?

Malzemeler:

  • 2 su bardağı un

  • 1 çay bardağı tahin

  • 50 gram tereyağı

  • 1 su bardağından bir parmak eksik pudra şekeri

Hazırlanışı:

Bir tencereye tereyağını alın ve eritin. Ardından unu ekleyin ve kısık ateşte, hafif rengi değişip kokusu çıkana kadar sürekli karıştırarak kavurun. Pudra şekerini ilave edin, şekerin tamamen karışmasını sağlayın ve birkaç dakika daha kavurun. Ocaktan aldıktan sonra tahini ekleyin ve tüm malzeme iyice birleşene kadar karıştırın. Streç filmle kaplanmış bir kaba, helva karışımını azar azar bastırarak yerleştirin. Üzerini düzleştirip buzdolabında bir gece bekletin. Ertesi gün dilimleyerek servis yapabilirsiniz.

Muhabir: Yasemin Dülgeroglu