Akademik dünyada kariyer basamaklarını tırmanmak, çoğu zaman mesleki doyumun anahtarı olarak görülüyor. Ancak Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nde hazırlanan yeni bir yüksek lisans tezi, bu yaygın kabule meydan okuyan çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Araştırmaya göre, kariyerinden memnun olan akademisyenler her zaman işlerinden daha fazla tatmin olmuyor. Bu ilişkinin kaderini ise iş-aile çatışması ve yenilikçi iş davranışı belirliyor.
Kariyer Memnuniyeti İş Tatminini Nasıl Etkiliyor?
Tez kapsamında Türkiye’nin farklı üniversitelerinde görev yapan 382 akademisyen üzerinde yapılan analizler, kariyer memnuniyetinin iş tatmini üzerinde doğrudan ve olumlu bir etkisi olduğunu gösteriyor. Ancak bu etki, tek başına ele alındığında eksik kalıyor. Çünkü akademisyenlerin iş ve özel yaşam rolleri arasındaki denge, bu ilişkiyi ciddi biçimde şekillendiriyor.
Araştırma, kariyer memnuniyeti arttıkça iş-aile çatışmasının azaldığını, iş-aile çatışmasının artmasının ise iş tatminini düşürdüğünü ortaya koyuyor. Başka bir ifadeyle, kariyerinden memnun olan akademisyenler, iş ve aile rollerini daha dengeli yönetebildiklerinde işlerinden de daha fazla tatmin oluyor.
İş-Aile Çatışması: Görünmeyen Aracı Mekanizma
Tezin en dikkat çekici bulgularından biri, iş-aile çatışmasının “aracı rolü”. Akademik üretim baskısı, yayın zorunluluğu, proje süreçleri ve idari sorumluluklar; akademisyenlerin aile yaşamına ayırdığı zamanı ve enerjiyi sınırlayabiliyor. Araştırma sonuçları, bu çatışmanın artması durumunda kariyer memnuniyetinin iş tatminine dönüşme gücünün zayıfladığını gösteriyor.
Bu bulgu, akademik başarının tek başına yeterli olmadığını; bireyin yaşamındaki diğer rollerle uyumlu bir şekilde yönetilmesi gerektiğini bilimsel olarak ortaya koyuyor.
Yenilikçi Olmak Her Zaman Avantaj mı?
Tezin bilim dünyasında merak uyandıran bir diğer sonucu ise yenilikçi iş davranışının düzenleyici rolü. Literatürde çoğunlukla olumlu bir özellik olarak değerlendirilen yenilikçi iş davranışı, bu çalışmada daha karmaşık bir tablo çiziyor.
Araştırmaya göre, yenilikçi iş davranışı yüksek olan akademisyenlerde, kariyer memnuniyetinin iş-aile çatışmasını azaltıcı etkisi zayıflıyor. Benzer şekilde, kariyer memnuniyetinin iş-aile çatışması aracılığıyla iş tatmini üzerindeki dolaylı etkisi de yenilikçi davranış düzeyi yükseldikçe azalıyor.
Bu sonuç, “yenilikçilik her koşulda olumlu mudur?” sorusunu yeniden gündeme taşıyor. Tez, Kaynakların Korunması Teorisi (COR) çerçevesinde, yenilikçi davranışların da bireyin psikolojik ve bilişsel kaynaklarını tüketebileceğine işaret ediyor.
Akademik Yaşam İçin Güçlü Bir Uyarı
Araştırma bulguları, üniversitelerde insan kaynakları politikalarının yalnızca akademik performansa odaklanmasının yeterli olmadığını gösteriyor. İş-aile dengesini gözeten, kariyer memnuniyetini destekleyen ve yenilikçi davranışların getirdiği ek yükü dikkate alan bütüncül yaklaşımların geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Bu yönüyle çalışma, akademisyenlerin mesleki refahının yalnızca bireysel değil, kurumsal ve toplumsal sonuçlar doğurduğunu da ortaya koyuyor.
Kariyer Başarısı Tek Başına Mutluluk Getirmiyor
Bu tez, akademik dünyada sıkça göz ardı edilen bir gerçeği bilimsel verilerle görünür kılıyor: Kariyer memnuniyeti, iş tatmini için gerekli ama tek başına yeterli değil. İş-aile çatışması ve yenilikçi iş davranışı, bu ilişkinin yönünü ve gücünü belirleyen kritik faktörler olarak öne çıkıyor.
Bilimsel literatüre özgün katkılar sunan çalışma, akademik yaşamın sürdürülebilirliği açısından önemli bir tartışma başlatıyor.
Kaynak:
Torun, N. B. (2025). Kariyer Memnuniyetinin İş Tatmini Üzerinde Etkisinde İş-Aile Çatışmasının Aracı ve Yenilikçi İş Davranışının Düzenleyici Rolü: Akademisyenler Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan. Tez No; 977481
