Mısır'ın 18. Hanedanı, eski medeniyetin en ilginç hükümdarlarından birini, Akhenaton'u tarihe kazandırdı. M.Ö. 1400 civarında doğan Akhenaton (doğum adıyla Amenhotep IV), babası III. Amenhotep'in ölümünün ardından tahta geçti. Ancak Akhenaton'un hükümdarlığı, pek çok yönüyle sıradışıydı ve Mısır'ın tarihine damgasını vurdu.
Yeni Bir Dönem Başlatan Firavun
Akhenaton, tahta çıktığında ilk yıllarda, ailesinin geleneğine bağlı olarak “Amenhotep” ismini kullandı, fakat beşinci hükümet yılının ardından radikal bir değişikliğe giderek adını "Akhenaton" (Aten'in hizmetkârı) olarak değiştirdi. Bu, Akhenaton'un sadece adını değil, aynı zamanda Mısır'ın binlerce yıllık dini inançlarını da köklü bir şekilde değiştirme kararının simgesiydi.
Mısır’ın Geleneksel Dini Yıkılıyor
Akhenaton, Mısır'da binlerce yıldır süregelen çok tanrılı inançları ve eski tanrıların tapınaklarını yasakladı. Bu yasağın en dikkat çekici sonucu ise, Akhenaton’un tek tanrılı bir din olan Aten inancını benimsemesiydi. Aten, güneş diski olarak tanımlanan tanrı, Mısır'ın yegâne ilahı haline getirildi. Bu inançla birlikte, halkın her türlü geleneksel ibadet biçimi, Akhenaton’un yeni din anlayışıyla karşı karşıya kaldı.
Amarna’nın Yükselişi ve Düşüşü
Firavun, saltanatının 6. yılında, geleneksel Mısır başkenti Teb’i terk ederek, Tel el Amarna olarak bilinen bugünkü bölgeye yeni bir başkent kurdu. Bu, Akhenaton’un hükümetinin ve dininin sembolüydü: yeni bir başlangıç, radikal bir değişim. Ancak, Akhenaton'un başkenti ve kurduğu din, tahtı bıraktığı dönemde hızla çöküşe geçti.
Akhenaton’dan Sonra Ne Oldu?
Akhenaton'un ölümünün ardından, kurduğu din hızla terk edildi. Akhenaton'un adı, Horemheb döneminden itibaren kayıtlarda bir "düşman" olarak anılmaya başlandı. O kadar ki, Akhenaton’un başkenti yıkıldı ve onunla ilişkili tüm yapılar, heykeller ve semboller yok edilmeye çalışıldı. Hatta, Akhenaton'un dönemi ve başarıları, sonraki hükümdarlar tarafından silinmeye çalıştı.
Bugün, Akhenaton’un yönetimi ve din reformu, pek çok tarihçi için bir gizem olarak kalmaya devam ediyor. Onun adı ve mirası, zamanla unutulmuş olsa da, tarihsel araştırmalar sayesinde yeniden gündeme gelerek, Mısır'daki en ilginç ve tartışmalı hükümdarlardan biri olarak hatırlanıyor.
