Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 depremleri sonrası yıkılan binalardan geriye kalan tonlarca moloz, şimdi yepyeni bir dönüşümün eşiğinde. İnönü Üniversitesi’nden bir grup akademisyen, TÜBİTAK tarafından desteklenen çığır açıcı bir projeyle, bu yıkıntıları yapay mermer üretiminde kullanarak hem çevresel kirliliğin önüne geçmeyi hem de ekonomiye katkı sağlamayı amaçlıyor.
Projenin yürütücülüğünü üstlenen İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hikmet Sis, deprem sonrası ortaya çıkan bina enkazlarının sadece fiziksel bir yük olmadığını, aynı zamanda ciddi bir çevre tehdidi oluşturduğunu belirtti. Prof. Dr. Sis, bu kapsamda geliştirilen bilimsel projeyle atıkların çevreci yöntemlerle geri dönüştürülmesini hedeflediklerini söyledi.
Silika, Alümina ve Karbonatlı Mermer Üretimi
“Deprem ve Kentsel Dönüşüm Sonucu Ortaya Çıkan İnşaat Yıkıntı Atıklarından Hidrometalurjik Yöntemlerle Alumina ve Silika kazanımı ve Karbondioksit Tutturularak Karbonatlaştırılmış Liç Artıklarından Yapay Mermer Üretimi” başlıklı proje, iki temel aşamadan oluşuyor. İlk olarak, bina yıkıntılarından elde edilen atıklar öğütülerek içerdikleri silisyum (silika) ve alüminyum (alümina) geri kazanılıyor. Bu elementler, özellikle seramik, cam ve kimya sanayisinde önemli yer tutuyor.
İkinci aşamada ise, geriye kalan kalsiyum bazlı atık malzeme karbonatlaştırma işlemine tabi tutuluyor. Bu işlemde, sanayi kaynaklı karbondioksit gazı bu atıklara emdirilerek kalsiyum karbonata dönüştürülüyor. Elde edilen malzeme, yapay mermer üretiminde değerlendiriliyor. Bu yöntem, hem sera gazı salınımını azaltma potansiyeli taşıyor hem de doğa dostu bir üretim modeli sunuyor.
Enkazlar Bilime Ham Madde Oluyor
Projeye ait saha çalışmaları kapsamında Malatya'da yıkılan binaların molozlarının döküldüğü alanlardan toplam 2 ton 300 kilogramlık örnek toplandı. Prof. Dr. Sis ve ekibi, bu örnekleri laboratuvar ortamında kırarak öğütme ve ayrıştırma çalışmalarına başladı. Öğütülen örneklerde silisyum ve alüminyum kazanım süreci de başlatılmış durumda.
Proje, Prof. Dr. Murat Erdemoğlu, Dr. Öğr. Üyesi Tufan Kıyak ve yüksek lisans öğrencileri Kürşat Aydemir ile Ramazan Aydoğmuş’un katkılarıyla yürütülüyor. Çalışmanın tamamlanması için öngörülen süre ise iki yıl.
Bilimle Dönüşüm, Doğaya Saygı
Prof. Dr. Hikmet Sis, projenin sadece çevre sorunlarını çözmekle kalmayacağını, aynı zamanda yeni bir ekonomik değer yaratacağını vurguluyor. İnşaat sektöründe kullanılacak yapay mermerlerin yanı sıra, elde edilen alümina ve silikanın da sanayide değerlendirileceği kaydediliyor.
Bu projeyle birlikte, afet sonrası oluşan atıkların doğru yönetimi ve geri dönüşümü konusunda önemli bir örnek ortaya konmuş olacak. Bilimin rehberliğinde ilerleyen bu çalışma, Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine de güçlü bir katkı sunmayı hedefliyor.