Doğu Kazakistan’ın Abay ilçesine bağlı Toktamış Batyr Köyü yakınlarında yapılan arkeolojik kazılar, Türklerin Bronz Çağı'nda ulaştığı mimari ve sanatsal gelişimi ortaya koyan çarpıcı bir yapıyı gün yüzüne çıkardı. Kırküngir Kurganı adı verilen bu anıtsal mezar, 3.800 yıl öncesine, yani M.Ö 1859’a tarihleniyor.
Altıgen planlı yapısıyla dikkat çeken Kırküngir Kurganı, genişliği 43 metre, yüksekliği ise 2,3 metre olarak ölçüldü. Mezarı çevreleyen duvarlar, her biri megalitik taşlarla oluşturulmuş altıgen biçimindeki bölümlerden oluşuyor. Yapının iç kısmında ise üç ayrı muhafaza odası yer alıyor. Bunlardan ilkine geçiş oval biçimli yapılırken, ikinci bölüm 12 metre, üçüncü ise 6 metre çapında.
Kurganın giriş sütunlarında ise at ve deve figürleriyle birlikte toplam 20 kaya resmi bulundu. Bu figürler, dönemin sembolik anlatım gücünü ve taş işçiliği konusundaki ustalığını gözler önüne seriyor.
Kazı sırasında insan ve at kemiklerine rastlandı. Bu bulgular, Japonya’daki Tsukuba Üniversitesi'nden Bay Yu Itasahi başkanlığındaki bir araştırma ekibi tarafından incelendi. Radyokarbon analizleri, Kırküngir Anıtı’nın yaklaşık 3.800 yıl önce inşa edildiğini doğruladı.
Kırküngir Kurganı, yalnızca mezar mimarisi açısından değil, aynı zamanda dönemin Türk toplumlarının sanatsal ve kültürel düzeyi hakkında da önemli ipuçları veriyor. Uzmanlar, bu keşfin Orta Asya’nın Bronz Çağı Türk kültürünü anlamada dönüm noktası olduğunu vurguluyor.
