Vertigo, kişinin çevresindeki her şeyin dönüyormuş gibi algılandığı, denge hissinin bozulduğu bir rahatsızlıktır. Genellikle basit bir baş dönmesiyle karıştırılsa da, aslında daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Kaynağı çoğu zaman iç kulakta yer alan denge organları ya da beyindeki denge sistemleridir. Vertigo, periferik (iç kulak kaynaklı) ve santral (beyin kaynaklı) olmak üzere iki ana gruba ayrılır. En sık rastlanan tür olan periferik vertigo, iç kulakta meydana gelen sorunlardan kaynaklanırken; santral vertigo, beyinde oluşan problemlerden dolayı ortaya çıkar. Şiddetli vakalarda yaşam kalitesini düşürebilir.
Vertigo Belirtileri Nelerdir?
Vertigo, çoğunlukla çevrenin dönüyor gibi algılanmasıyla başlar. Buna baş dönmesi, dengesizlik, mide bulantısı ve kusma eşlik edebilir. Ayrıca kulak çınlaması, işitme kaybı ve yoğun terleme de görülebilir. Bazı kişilerde vertigo atağı birkaç saniye sürebilirken, bazılarında saatler boyunca devam edebilir.
Nörolojik Vertigo Belirtileri
Nörolojik kaynaklı vertigoda belirtiler genellikle daha ciddidir:
Dengede ciddi bozulmalar
Görme bozuklukları (çift ya da bulanık görme)
Kol ve bacaklarda güç kaybı
Konuşma güçlüğü
Göz hareketlerinde kontrol kaybı
Yüzde karıncalanma veya hissizlik
Şiddetli baş ağrısı
Bu belirtiler, beyin sapı veya beyincikteki sorunlara işaret edebilir ve acilen tıbbi müdahale gerektirir.
Strese Bağlı Vertigo
Psikolojik stres ve kaygı düzeyindeki artış, vücudun denge sistemini etkileyerek vertigo benzeri semptomlara yol açabilir. Bu tür vertigo hafif seyreder ancak yine de dikkat edilmelidir.
Hafif baş dönmesi hissi
Anlık denge kaybı
Göğüste sıkışma
Kalp çarpıntısı ve nefes darlığı
Genel rahatsızlık hissi
Vertigo Neden Olur?
Vertigo birçok farklı nedenden dolayı gelişebilir. En yaygın sebepler şu şekilde sınıflandırılır:
Periferik Vertigo Nedenleri
BPPV (Kristal Oynaması): İç kulakta yer alan küçük kristallerin yerinden kaymasıyla oluşur.
Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı birikmesiyle birlikte işitme kaybı ve çınlama görülür.
Vestibüler Nörit: Denge sinirinin iltihaplanması sonucu oluşur.
Labirentit: İç kulakta enfeksiyon kaynaklı iltihaplanma.
Kulak İltihapları: Orta veya iç kulaktaki enfeksiyonlar vertigoyu tetikleyebilir.
Santral Vertigo Nedenleri
Migren: Baş ağrısıyla birlikte vertigo yaşanabilir.
MS (Multipl Skleroz): Merkezi sinir sistemine saldıran bu hastalık dengeyi etkiler.
Beyin Tümörleri: Özellikle beyincik ve beyin sapında yerleşen tümörler.
İnme: Beyne giden kan akımının kesilmesi vertigoya neden olabilir.
Kafa Travmaları: Beyindeki denge merkezlerine zarar verebilir.
Vertigoya Ne İyi Gelir?
Vertigo tedavisi, nedenine göre değişkenlik gösterir. Ancak genel olarak şu yöntemler rahatlama sağlar:
Sessiz ve karanlık bir ortamda dinlenmek
Stres yönetimi (meditasyon, nefes egzersizleri)
Yeterli su tüketimi Düşük tuzlu beslenme (Meniere hastalığı için)
Dengeli öğünler
Fizyoterapist eşliğinde yapılan denge egzersizleri
Zencefil çayı gibi mide bulantısını azaltan bitkiler
Vertigo Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, altta yatan nedene göre şekillenir. İç kulak kaynaklı durumlarda "vestibüler rehabilitasyon terapisi" uygulanır. Özellikle BPPV’ye karşı Epley manevrası oldukça etkilidir. Psikolojik kaynaklı vertigoda stres yönetimi ve terapi önemlidir. Daha ciddi vakalarda, özellikle tümör ya da sinirsel bozukluklar varsa cerrahi tedavi gerekebilir.
Vertigo Hastalarının Dikkat Etmesi Gerekenler
Hızlı Hareketlerden Kaçının: Başınızı aniden çevirmeyin.
Bol Sıvı Tüketin: Dehidrasyon baş dönmesini artırabilir.
Dengeli Beslenin: Kan şekeri dalgalanması vertigo riskini artırır.
Stresi Azaltın: Yoga ve meditasyon gibi yöntemler etkili olabilir.
Düzenli Uyuyun: Uyku düzeni dengenizi etkiler.
Evde Güvenlik Önlemleri Alın: Düşmelere karşı koruyucu önlemler alın.