Erzincan’ın Refahiye ilçesine bağlı Kadıköy Köyü’nde, Anadolu’nun dağlarına sessizce yaslanmış bir yapı, yüzyıllardır zamana direniyor. Kadıköy Kilisesi, köyün ortasında yükselen sade ama etkileyici siluetiyle, hem tarih meraklılarını hem de sanat tarihçilerini büyülüyor.
Kesme taştan inşa edilen yapı, dikkat çekici bezemeleri ve sağlamlığıyla bölgedeki en iyi korunmuş tarihi yapılardan biri. Giriş kapısındaki taş kabartmalar, üzerindeki haç motifiyle birlikte dönemin dini sembollerine dair önemli ipuçları veriyor.
Ahşap Bir Sanat Eseri: İkonastasisin Zarif Dokunuşları
Kilise içindeki en dikkat çekici unsur, apsisin önünde yer alan ahşap ikonastasis. Kıvrık dallarla bezeli bu pano, ustaca işlenmiş detaylarıyla 19. yüzyılın incelikli zanaatkârlığını yansıtıyor.
İkonastasiste yer alan iki yazıt bordürü, günümüze kadar kısmen korunmuş durumda. Bu yazıların çevirisiyle, kilisenin kim tarafından yaptırıldığına dair önemli bilgiler ortaya çıkması bekleniyor.
Mimari Duruşuyla Bir Osmanlı Dönemi Tanığı
Kadıköy Kilisesi, üç nefli bazilika planıyla tipik bir 19. yüzyıl Rum-Ortodoks yapısını yansıtıyor. Orta nefin merkezinde, dışarıdan gizlenmiş bir kubbe bulunuyor; yan nefler ise çapraz tonozlarla örtülmüş.
Güney cephede yer alan giriş açıklığı, dört kollu haç motifiyle çevrelenmiş. Hemen batısında, beden duvarına gömülü bir çan kulesi yükseliyor — bugün sadece bir bölümü ayakta olsa da, geçmişin sesini hâlâ taşıyor gibi.
Bir Kültürel Hafıza Mekânı Olarak Kadıköy Kilisesi
Yapının mimari üslubu, Osmanlı İmparatorluğu’nun Islahat Fermanı öncesine işaret ediyor. Bu da kilisenin, bölgede yaşayan Rum cemaat tarafından daha erken bir dönemde inşa edildiğini düşündürüyor.
Bugün araştırmacılar, kilisenin planı, bezeme detayları ve yazıtları üzerinde çalışarak yapının tarihsel evrelerini ortaya çıkarmaya hazırlanıyor. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun izniyle yürütülecek çalışmalar, hem yapı hem de bölge tarihi açısından yeni bulgular sunabilir.
Zamana Direnen Bir Sessizlik
Kadıköy Kilisesi yalnızca taş ve ahşaptan oluşmuş bir yapı değil; aynı zamanda bir dönemin kimliğini, inancını ve sanat anlayışını taşıyan canlı bir hafıza mekânı. Bugün duvarlarında yankılanan sessizlik, belki de geçmişin fısıltılarını hâlâ içinde barındırıyor.
