Gelenekleriyle Hıdırellez’e dair tüm sorularınıza cevaplar

Orta Asya, Ortadoğu ve Anadolu'da kutlanan mevsimlik bayram ve şenliklerden biri olan Hıdırellez için artık geri sayıma geçildi. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak isimlendirilen Hıdırellez günü, her yıl olduğu gibi bu yıl da birçok etkinliklerle tüm yurtta kutlanacak. İşte, 2023 Hıdırellez tarihi ve söz konusu bayramın tarihçesi ve gelenekleri ile ilgili bilgiler... Her yıl 5-6 Mayıs'ta geleneksel bayram olarak kutlanıyor. Gregoryen takvimi (Miladi takvimi)ne göre 6 Mayıs, eskiden kullanılan Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan Hıdırellez günüdür. 6 Mayıs'tan başlayıp 4 Kasım'a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım'dan 5 Mayıs'a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır. Bu yüzden 5 Mayıs günü gecesi kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir. Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanır. HIDIRELLEZ KÖKENİ Hızır ve Hıdırellez’in kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Bunlardan bazıları Hıdırellezin Orta Asya, Ortadoğu ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır. Hıdırellez Bayramı'nı ve Hızır düşünüşünü tek bir kültüre mal etmek olanaksızdır. İlk çağlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, İran, Osmanlı itibâriyle Balkanlar ve hatta bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde bahar ya da yazın gelişiyle belli başlı sevinç kutlamaları yapılmaktadır. Kimi yazılı eserler bu tipteki en eski ritüellerin milattan evvel Mezopotamya'daki Ur şehrinde yapıldığını göstermektedir. Kışın bitişiyle "Tammuz" ismi altında kutlanan bu ritüeller Mezopotamya ovasını sulayan Fırat ve Dicle nehirlerinin uyaran gücünü temsil etmektedir. KURAN'DA HIZIR Kur'an'da Kehf Suresi'nde (60-82) Musa ve bir gencin kıssası anlatılmaktadır. Kehf Suresi'de dâhil olmak üzere hiçbir yerde Hızır ismi geçmemektedir ancak çeşitli hadislerde bu şekilde anılmaktadır. Olayın yaşandığı yer için "iki denizin birleştiği yer" denilmektedir. Uzun bir yolculuk yapan Musa ile yanındaki gencin beraberlerinde, yemek için getirdikleri balığın kaçması ile başlayan olay sonrasında, 65. ayette "Derken kullarımızdan bir kul buldular ki, biz ona katımızdan bir rahmet vermiş, kendisine tarafımızdan bir ilim öğretmiştik." denilerek gönderme yapılan Hızır'dan söz edilir. HIDIRELLEZ GELENEKLERİ Hıdırellez günü sabah erkenden pencereler ve kapılar açılarak, bereket ve sağlık duaları edilir. Ataların mezarları ya da türbeler ziyaret edilir. Hızır'ın gezdiği kabul edilen yeşil yerlerde dolaşıp çiçek toplanır, oyunlar oynanır, baharın ilk kuzusu kesilerek yenilir. Toplanan çiçekler kaynatılıp içilirse hastalıklara iyi geleceğin; bu su ile kırk gün yıkanan kişinin gençleşip güzelleşeceğine inanılır. Hızır'ın eli değen şeylerin dolup taştığı rivayeti nedeniyle Hızır günü arifesinde yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağzı açık bırakılır. Ev, bağ, bahçe isteyenler herhangi bir yere istediklerinin küçük bir modelini yaparak; altın ve benzeri ziynet eşyası isteyenler ağaç yapraklarını kollarına veya boyunlarına takarak isteklerine kavuşacaklarına inanır. Anadolu'nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar "Hızır hakkı” için olmalıdır çünkü tüm bu hazırlıklar Hızır’a rastlamaya yöneliktir. Hızır sopası Bazı yerlerde hastalıklar, ağrılar için şifa olduğuna inanılan Hızır Sopası geleneği vardır. Bu sopa ağrı-sızı olan yerlere vurulursa ağrıların geçeceğine inanılır. Baht açma törenleri Hıdrellezde baht açma törenleri oldukça yaygın olarak uygulanır. Talih ve kısmet açtırmak isteyen genç kız ve kadınlardan yüzük, küpe gibi eşyalarını çömleğe atmaları istenir ve çömleğin üzerine su eklenerek ağzı kapatılır. Kapalı çömlek bir gece boyunca bir gül ağacının dibinde bekletilir. Ertesi günü bir araya toplanan kadınlar, çömleği ortaya koyarak maniler eşliğinde eşyaları çıkarmaya başlarlar. Bu törene İstanbul ve çevresinde “baht açma”, Denizli ve çevresinde “bahtiyar”, Yörük ve Türkmenlerde “mantıfar”, Balıkesir ve çevresinde “dağara yüzük atma”, Edirne ve çevresinde “niyet çıkarma”, Erzurum’da “mani çekme” adı verilir Hıdırellez de neler yapılmaz? Hıdırellez günü ev temizlenmez, dikiş dikilmez, tarla sürülmez, çamaşır yıkanmaz, ağaç kesilmez. Hıdırellez dileği nasıl yapılır? Hıdırellez akşamında yani akşam ezanı sonrası gül ağacına ev isteyenler ev fotoğrafı, araba isteyenler araba fotoğrafı, bolluk bereket ve zenginlik isteyenler para evlilik isteyenler yüzük, çocuk isteyenler emzik gibi tüm dileklerini bir kâğıda yazarak sembolleriyle gül ağacına asar. Asılan dilekler 6 Mayıs sabahı erkenden geri toplanır. Para cüzdana konulur ve yıl boyunca o para harcanmaz. Dilliklerin yazılı oldu not ise ya temiz bir toprağa gömülür yada bir deniz veya akarsuya atılır.

Gelenekleriyle Hıdırellez’e dair tüm sorularınıza cevaplar

Hıdırellez nedir? Hıdırellez ne zaman? Hıdırellez’in kökeni ve Kuran’da Hızır. Gelenekleriyle Hıdırellez’e dair tüm sorularınız bu haberde. İşte detaylar…

Lev Tolstoy'un Unutulmaz Sözleri ve Kitap Alıntıları

Erzincanlı aşçıdan 'Soğan Köfte' tarifi

Dili korumakla vatanı korumak arasında hiç fark yoktur!

Karamürselli öğrenciler Yazar Özdemir'i ziyaret ettiler

Tüfekçizade Salih Baba Yazarlar Birliğinde anıldı

Maymunlar Cehennemi: Yeni Krallık beklentileri karşıladı

Hangi ülke hangi kahveyi seviyor?

Erzurum Kitap Fuarı 17 Mayıs’ta açılıyor

“Günahta ve sevapta herkes aynı sorumluluğa tabidir”

Çağdaş Türk romanının hüzünlü kalemi: Sait Faik Abasıyanık