Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü'nde yürütülen 2025 tarihli kapsamlı bir araştırma, Türkiye’de matematik başarısını şekillendiren görünmez bir etkeni gün yüzüne çıkardı: ebeveyn matematik kaygısı.
372 öğrenci ve ebeveynleriyle yürütülen çalışma, matematik başarısının yalnızca öğrenciye değil, evin duygusal iklimine de bağlı olduğunu gösteriyor. Araştırmanın yazarı Hatice Melike Aras’ın ifadesiyle, çocukların matematik kaygısı öğrenilmiş bir duygu modele dönüşebiliyor. Araştırma Prof. Dr. Mehmet Bekdemir danışmanlığında hazırlandı.
Kız Öğrenciler Daha Kaygılı, Başarıda Cinsiyet Farkı Yok
Tez bulgularına göre öğrencilerin matematik başarıları cinsiyete göre anlamlı bir fark göstermiyor, ancak matematik kaygısı açısından tablo değişiyor.
Kız öğrencilerin matematik kaygı düzeyi erkeklere kıyasla anlamlı derecede daha yüksek bulundu. (Öğrenci kaygısı bulguları)
Bu sonuç, eğitimde toplumsal cinsiyet algılarının ders başarısı üzerindeki dolaylı etkilerini düşündürürken; kız çocuklarının matematiğe karşı sergilediği duyuşsal bariyerin, sistemsel bir sorun olabileceğine işaret ediyor.
Ailelerin Eğitim Seviyesi Çocuğun Başarısını Etkiliyor, Kaygısını Değil
Araştırmada anne ve babanın eğitim durumu, öğrencinin matematik başarısı üzerinde anlamlı farklılık yaratıyor.
Ancak şaşırtıcı biçimde öğrencilerin kaygı düzeyleri, ebeveyn eğitim durumuna göre değişmiyor.
Bu bulgu, kaygının kültürel, duygusal ve ebeveyn tutumlarıyla daha çok ilişkili olabileceğini; yalnızca eğitim seviyesiyle açıklanamayacağını gösteriyor.
En Yüksek Kaygı Annelerde: Rol Model Etkisi Tezde Net Görünüyor
Çalışmanın en çarpıcı bulgularından biri annelere ilişkin:
-
Annelerin matematik kaygısı babalara göre anlamlı düzeyde daha yüksek.
-
Ebeveynlerin eğitim düzeyi arttıkça kendi matematik kaygıları azalıyor.
-
Çocuğa ödev desteği veren kişinin kim olduğu başarıyı etkiliyor, ancak kaygıyı değiştirmiyor.
Toplumsal açıdan bakıldığında, Türkiye’de özellikle ilkokul ve ortaokul çağındaki öğrencilerin ödev desteğini çoğunlukla annelerden aldığı düşünüldüğünde, annelerdeki kaygının çocuklara yansıma ihtimali daha yüksek hale geliyor.
Asıl Etki Dolaylı: Ebeveyn Kaygısı Öğrencinin Başarısını Çocuğun Kaygısı Üzerinden Düşürüyor
Yapısal eşitlik modellemesi, araştırmanın en kritik sonucunu ortaya koydu:
-
Ebeveynlerin matematik kaygısı öğrencinin başarısını doğrudan etkilemiyor.
-
Ancak öğrencinin matematik kaygısı aracılığıyla dolaylı ve negatif bir etki yaratıyor.
-
Yani anne ve babanın matematiğe dair kaygısı → çocuğun kaygısını artırıyor → bu da çocuğun matematik başarısını düşürüyor.
-
Bu sonuç, aile içindeki duygusal aktarımın, çocuğun akademik performansında ne kadar kritik olduğunu güçlü biçimde ispatlıyor.
Toplumsal ve Eğitimsel Çıkarımlar: Matematik Başarısı Evde Başlıyor
Araştırma, Türkiye’de matematik başarısını artırmak için odak noktasına yalnızca öğrenciyi veya öğretmeni koymanın yetersiz olduğunu gösteriyor.
Toplumsal açıdan çalışma şu mesajı veriyor:
-
Matematik kaygısı bir aile mirası gibi kuşaktan kuşağa aktarılabiliyor.
-
Aile içindeki tutumlar, destek biçimleri ve rol modeller, öğrencinin matematiğe bakış açısını şekillendiriyor.
-
Bu nedenle matematik eğitiminde politika önerileri artık sadece sınıf içini değil, ev ortamını ve ebeveynleri de kapsamalı.
Tez aynı zamanda ileride kardeş, akran ve sosyal çevre gibi diğer etkenlerin de modele dahil edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nde yürütülen bu çalışma, Türkiye’de matematik başarısını belirleyen en önemli fakat çoğu zaman göz ardı edilen faktörü görünür kılıyor: anne ve babanın matematiğe dair kaygıları.
Sonuçlar, eğitimde aile temelli farkındalık programlarının, ebeveyn destek eğitimlerinin ve matematik kaygısını azaltmaya yönelik toplumsal kampanyaların önemini güçlü biçimde destekliyor.
Matematik yalnızca sınıfta öğretilen bir ders değil; aynı zamanda evde şekillenen bir duygu deneyimi.
KAYNAK; ERZİNCAN BİNALİ YILDIRIM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ANNE VE BABANIN MATEMATİK KAYGISININ ÖĞRENCİNİN MATEMATİK KAYGISI VE BAŞARISI ÜZERİNE ETKİSİ
Hatice Melike ARAS YÜKSEK LİSANS TEZİ 2025
Tez No; 973122
