Tropikal seyahat planlayanlar dikkat! Sarı humma, başta Afrika olmak üzere subtropikal ve tropikal bölgelerde görülen, sivrisinek kaynaklı ciddi bir virüs hastalığıdır. Özellikle Aedes, Haemagogus ve Sabethes gibi sivrisinek türleri aracılığıyla yayılan bu hastalık, erken belirtilerle ortaya çıkıp ilerleyen dönemlerde karaciğer, böbrek ve sinir sistemi üzerinde ölümcül etkilere yol açabiliyor.
Sivrisinek Sokmasıyla Bulaşıyor
Sarı humma virüsü doğrudan insandan insana bulaşmaz. Ancak virüsü taşıyan sivrisineklerin enfekte bireylerden veya hayvanlardan kan emerek başka kişilere aktarması mümkündür. Bu yüzden bazı ülkeler, sarı humma taşıma riski olan kişilerin ülkeye girişini önlemek için aşı sertifikası talep ediyor.
Sarı Humma Taşıyan Sivrisinek Türleri
Asya Kaplanı Sivrisineği:
Küçük yapılı, siyah-beyaz desenli, hem insanlardan hem hayvanlardan beslenir.
Aedes Sivrisineği:
Tropikal kökenlidir, artık dünya genelinde yayılmıştır, gündüz aktiftir.
Sabethes Sivrisineği:
Parlak metalik renkli, özellikle Orta ve Güney Amerika’da yaygındır.
Haemagogus Sivrisineği:
Maymunlardan virüs taşıyabilir, uzun ömürlü türlerdir, Güney Amerika’da yaygındır.
Sarı Humma Belirtileri
Virüs bulaştıktan 3–6 gün sonra belirtiler ortaya çıkabilir:
Yüksek ateş
Kas ve sırt ağrısı
Baş ağrısı
Mide bulantısı, kusma Sarılık
Halsizlik, iştahsızlık
Nadiren burun kanaması, kalp ritminde yavaşlama
İleri evrelerde ise organlarda kanama, karaciğer hasarı, böbrek yetmezliği ve beyin etkilenmesi görülebilir.
Tanı ve Tedavi Süreci
Hastalığın kesin tanısı, kan tahlili ve PCR testleri ile konur. Beyaz kan hücre sayısı, karaciğer ve böbrek fonksiyonları da değerlendirilir. Sarı humma için doğrudan etkili bir ilaç bulunmaz. Uygulanan tedaviler, belirtileri hafifletmeye yöneliktir.
Sarı Humma Aşısı ve Yan Etkileri
Sarı humma aşısı, hastalığın önlenmesinde en etkili yöntemdir. Tek dozluk aşı, yaşam boyu bağışıklık sağlayabilir. Ancak; 9 aylıktan küçük bebeklere uygulanmaz. 60 yaş üstü bireylerde yan etki riski daha fazladır. Aşı sonrası nadiren hafif ateş, baş ağrısı ve cilt reaksiyonları görülebilir.
Aşının Zorunlu Olduğu Bölgeler
Birçok ülke, sarı humma riski taşıyan bölgelerden gelen yolculardan aşı sertifikası istemektedir. Seyahat planlayanların, en az 10 gün öncesinden aşılarını yaptırması gerekir. Sarı humma riski yüksek bölgeler:
Orta Afrika Cumhuriyeti
Kamerun
Demokratik Kongo Cumhuriyeti
Kenya
Nijerya
Fildişi Sahili
Gana
Sierra
Leone
Uganda
