Şaşılık, yani halk arasında bilinen adıyla göz kayması, sadece estetik bir problem değil, aynı zamanda görme yetisini etkileyen önemli bir sağlık sorunu. Bu nedenle erken teşhis ve doğru tedavi, özellikle çocukluk çağında hayati önem taşıyor. İşte şaşılıkla ilgili tanı yöntemleri, uygulanan testler ve güncel tedavi seçenekleri…
Göz Hareketleri Nasıl Değerlendirilir?
Şaşılık muayenelerinde ilk adım, her iki gözün birbiriyle olan ilişkisinin değerlendirilmesiyle başlar. Hasta karşıya ve çeşitli yönlere (sağ, sol, yukarı ve aşağı) bakarken göz hareketlerinin uyumlu çalışıp çalışmadığı gözlemlenir. Bu değerlendirme sayesinde gözler arasındaki hizalama bozuklukları kolayca fark edilebilir.
Işıkla Göz Testi: Hirschberg Yöntemi
Bir başka basit ama etkili muayene tekniği ise "ışık testi" olarak bilinir. Göz doktoru, hastanın gözlerine yaklaşık 30-35 cm mesafeden küçük bir ışık kaynağı tutarak korneadaki yansımalara bakar. Yansımalar normalde her iki gözde de pupillanın tam ortasında olmalıdır. Simetrik olmayan yansımalarda şaşılık şüphesi doğar. Ancak bu test kesin tanı koymak için değil, sadece ilk değerlendirme amacıyla kullanılır.
Kapama Testi ile Kayma Açısı Saptanabilir
Kapama testi sırasında hasta bir noktaya bakarken bir gözü kapatılır ve diğer gözün hareketi gözlemlenir. Kayma varsa, açıkta kalan göz sabit bakışa geçebilmek için pozisyon değiştirir. Bu test, gözler arasında dönüşümlü olarak uygulanarak çift taraflı kaymaların tespiti de sağlanabilir.
Şaşılık Tedavisinde Hangi Yöntemler Kullanılıyor?
Tedavinin amacı, hem görme yetisini korumak hem de gözlerin paralel duruşunu sağlamak. Ayrıca iki gözle birlikte görmeyi (binoküler görüş) yeniden kazandırmak da hedeflenir. Uygulanan tedavi yöntemi ise, kaymanın başladığı yaş, hangi gözde kayma olduğu ve kırma kusurlarının varlığı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Gözlükle Düzelen Şaşılıklar
Bazı çocuklarda göz bozukluğuna bağlı olarak gelişen şaşılık, gözlük kullanımıyla düzeltilebiliyor. Bu tür kaymalar, akomodatif (uyumlu) şaşılık olarak adlandırılır. Gözlük takıldığında gözler paralel hale gelir, çıkarıldığında ise kayma yeniden ortaya çıkar. Bu durumlarda cerrahiye gerek kalmaz.
Cerrahi Müdahale Ne Zaman Gerekli?
Gözlükle düzelmeyen kaymalarda cerrahi tedavi gündeme gelir. Cerrahi öncesinde gözlük kullanılıyorsa, işlem sonrasında da kullanımın devam etmesi gerekir. Şaşılık ameliyatları genellikle genel anestezi altında yapılır. Ameliyat, uzun yıllardır uygulanan ve başarı oranı yüksek olan güvenilir bir yöntemdir. Komplikasyon riski ise diğer cerrahilerle benzer seviyededir.
Botoks ile Göz Kaymalarında Etkili Sonuçlar
Bazı özel vakalarda Botulinum Toksin (Botoks) enjeksiyonları da tercih edilebilir. Özellikle felce bağlı şaşılıklarda ya da cerrahi sonrası tam düzelme sağlanamayan durumlarda botoks tedavisi etkili bir seçenek olabilir. Bu uygulama, özellikle geçici çift görme yaşayan hastalarda şikâyetlerin hafifletilmesinde önemli rol oynar.
Ortoptik Tedavi: Gözler İçin Fizik Tedavi
Ortoptik tedaviler, göz kaslarını güçlendirmek ve iki gözle birlikte görme kabiliyetini geliştirmek amacıyla uygulanır. Bu tedavi sayesinde derinlik algısı artar, günlük hayattaki birçok aktivite –özellikle spor ve araç kullanımı gibi zaman-mesafe uyumu gerektiren işler– daha konforlu hale gelir.
Şaşılıkta En Kritik Dönem: 7 Yaş Öncesi
Uzmanlara göre şaşılık tanı ve tedavisi, özellikle çocukluk döneminde gecikmemeli. En geç 7 yaşına kadar tamamlanması gereken bu süreçte, ideal muayene yaşı ise 3-4 yaş civarındadır. Çocuklarda hiçbir belirti olmasa bile, okul çağı öncesi mutlaka göz muayenesi yapılmalıdır.
