Halk arasında "damar sertleşmesi" olarak bilinen sağlık sorununun arkasında, şeker moleküllerinin proteinlere yapışmasıyla oluşan bir kimyasal reaksiyonun yattığı ortaya çıktı. Uzmanlar, "glikasyon" adı verilen bu sürecin, damar sağlığından cilt yaşlanmasına kadar pek çok sorunu tetiklediğini belirtiyor. Kan şekerini kontrol altında tutmanın sadece diyabet için değil, tüm vücudun sağlığı için hayati önem taşıdığı vurgulanıyor. İşte glikasyon nedir, neden tehlikelidir ve vücudunuzu bu sinsi "paslanmadan" nasıl koruyabilirsiniz?
Vücut Paslanıyor: Glikasyon Nedir?
Uzmanlara göre, glikasyon basitçe vücuttaki şekerlerin proteinlere, yağlara veya DNA'ya yapışmasıdır. Bu, özellikle kan şekeri yüksek olduğunda hızlanan bir süreçtir. Şekerin bu "yapışma" eylemi sonucunda, hücrelere zarar veren ve "paslanmaya" yol açan AGEs (İleri Glikasyon Son Ürünleri) adı verilen zararlı maddeler oluşur. Bu maddeler, hücrelerin normal işlevini bozarak iltihaplanmayı ve doku hasarını tetikler.
Damar Sağlığı İçin Gizli Tehlike
Glikasyon, özellikle damar sağlığı için büyük bir risktir. Oluşan AGEs maddeleri, damar duvarlarını oluşturan proteinlere saldırarak damarların esnekliğini kaybetmesine ve sertleşmesine neden olur. Bu durum, bilimsel adıyla ateroskleroz olarak bilinen damar sertleşmesini hızlandırır. Damarların sertleşmesi, kalp krizi ve inme riskini artıran pıhtılaşma eğilimini de yükseltir. Ayrıca, damarların esnekliğini kaybetmesi kan basıncını yükselterek kalbe ekstra yük bindirir.
Kan Testiyle Ortaya Çıkıyor
Peki vücudunuzun ne kadar "paslandığını" nasıl anlarsınız? Glikasyonun en yaygın ölçüm yöntemi, son üç aydaki ortalama kan şekeri seviyenizi gösteren HbA1c kan testidir. Normal bir kişide bu değer %5.7'nin altında olmalıdır. %6.5'in üzeri ise diyabetin önemli bir göstergesidir. Bunun yanı sıra, AGE birikimi özel laboratuvar testleri ve cilt ölçümleriyle de belirlenebilir.
Glikasyonu Ne Yükseltir?
Glikasyonun en büyük tetikleyicisi elbette yüksek kan şekeridir. Diyabet veya insülin direnci olan kişilerde bu süreç daha hızlı ilerler. Ancak sadece şeker hastaları değil, aşırı şekerli ve rafine karbonhidratlı beslenen herkes risk altındadır. Yaşlanma, sigara, iltihaplanma ve böbrek hastalıkları da glikasyonun artmasına neden olan diğer önemli faktörlerdir.
Glikasyondan Nasıl Korunmalı?
Uzmanlar, glikasyondan korunmak için ilk adımın beslenmeye dikkat etmek olduğunu belirtiyor. Şeker ve rafine karbonhidrat tüketimini azaltmak, antioksidanlar açısından zengin meyve ve sebzelerle beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve sigaradan uzak durmak, glikasyon sürecini yavaşlatmanın en etkili yolları arasında yer alıyor.
