Tarım arazilerinde çoğu zaman görmezden gelinen beyaz toz tabakaları, aslında ürünün sessizce tehdit altında olduğunun habercisi olabilir. Bitki sağlığı açısından en yaygın ve ekonomik zarar oluşturan hastalıklardan biri olan külleme, başta üzüm, elma, domates ve kabakgiller olmak üzere onlarca bitki türünde etkili oluyor.
Uzmanlar, bu hastalığın sadece yaprakları değil, çiçekleri ve meyveleri de etkileyerek verimi ve kaliteyi dramatik biçimde düşürdüğünü belirtiyor. Peki nedir bu külleme hastalığı? Neden bu kadar tehlikeli ve en önemlisi: Nasıl mücadele edilir?
Külleme Hastalığı Nedir?
Külleme, çeşitli mantar türlerinin neden olduğu, bitkilerin yapraklarında beyaz veya gri renkli unumsu bir tabaka ile kendini gösteren bir hastalıktır. Görünüşte masum olan bu toz, aslında mantar sporlarıyla dolu bir saldırı işaretidir.
Erysiphe, Podosphaera, Oidium ve Leveillula gibi mantar cinsleri; farklı bitki türlerinde bu hastalığın oluşmasına neden olur. Bu mantarlar, rüzgarla taşınan sporlarla sağlıklı bitkilere bulaşarak, serin ve nemli hava koşullarında hızla yayılır.
Belirtileri Nelerdir?
En yaygın belirti, yaprakların üzerinde görülen beyaz unumsu tabakadır. Ancak hastalık ilerledikçe yapraklarda sararma, solma ve dökülme görülür. Ağır enfeksiyonlarda meyveler gelişimini durdurur, çatlar veya şekilsiz hale gelir.
Bu, özellikle bağcılık, elmacılık, domates üretimi ve süs bitkileri yetiştiriciliğinde ciddi ekonomik kayıplar anlamına gelir.
Hangi Bitkiler Risk Altında?
Külleme hastalığı, tarımsal üretimin hemen her alanında etkili olabilir:
Üzüm bağlarında salkımları ve yaprakları sararak kurutabilir.
Elma ve armut gibi meyve ağaçlarında meyve kalitesini düşürür.
Domates, biber, patlıcan gibi sebzelerde yapraklar kurur, verim azalır.
Kabak, kavun, karpuz gibi kabakgillerde meyvelerin üstü küf kaplar, çürümeler başlar.
Güller ve süs bitkileri külleme nedeniyle estetik değerini kaybeder.
Şeftali, zeytin, ceviz, fındık, narenciye gibi meyve ağaçlarında meyve deformasyonlarına ve dökülmelere yol açar.
Ayrıca çilek, ıspanak, marul, pazı gibi yapraklı sebzelerde de görülen külleme, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında nemin arttığı dönemlerde zirve yapar.
Nasıl Mücadele Edilir?
1. Kültürel Önlemler
Hastalıklı yaprak ve dallar toplanıp yok edilmelidir.
Bitkiler çok sık dikilmemeli; hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.
Düzenli budama, doğru sulama ve yeterli besin takviyesi ile bitkinin bağışıklığı artırılmalıdır.
Dirençli tohum ve fideler tercih edilmelidir.
2. Kimyasal Mücadele
Fungisitler, külleme hastalığına karşı etkili çözümler sunar. Ancak bilinçsiz kullanım, toprağa ve diğer canlılara zarar verebilir.
Bakır içerikli ilaçlar, yaygın olarak kullanılır; ama çevreye olan etkilerinden dolayı dikkatli dozlarda kullanılmalıdır.
3. Doğal Mücadele Yöntemleri
Ev yapımı karışımlar da küllemeye karşı kullanılabilir. Örneğin:
Karbonat + Sirke + Arap sabunu + Su karışımı, yapraklara püskürtülerek etkili olabilir.
Potasyum bikarbonat bazlı karışımlar, özellikle ev bahçelerinde tercih ediliyor.
Çevresel Etkiler de Rol Oynuyor
İklim koşulları, külleme hastalığının şiddetini belirleyen temel faktörlerden biridir. Yağışlı, serin ve nemli havalarda hastalık daha hızlı yayılırken, kurak ve sıcak koşullarda daha az görülür.
