Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi (EBYÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öncülüğünde yürütülen bilimsel bir projede, sıradışı bir bitki grubunun doğaya karşı geliştirdiği kimyasal savunma mekanizması araştırılıyor. “Scrophularia” cinsiyle bilinen ve halk arasında sıraca otu olarak adlandırılan bitkiler, yalnızca arıları kendine çekerken sinek, kelebek gibi zararlı böcekleri salgıladığı doğal bileşiklerle uzak tutuyor.
Projenin yürütücülüğünü EBYÜ Botanik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Kandemir üstlenirken, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve İstanbul Üniversitesinden araştırmacıların da yer aldığı 8 kişilik ekip, TÜBİTAK desteğiyle kapsamlı bir araştırma yürütüyor. Munzur Dağları ve çevresindeki bölgelerde 8 farklı sıraca otu türü üzerinde yapılan çalışmalar, bu bitkilerin nektar ve koku kimyasının, böceklerin davranışları üzerindeki etkisini açığa çıkarmayı amaçlıyor.
Prof. Dr. Ali Kandemir, bazı bitkilerin kendilerini otçul böceklerden korumak için kimyasal bileşikler salgıladığını belirterek, "Bu savunma mekanizmaları, bitkinin besin değeriyle ters orantılı olabiliyor. Sıraca otu türleri, arılarla özelleşmiş bir ilişki kurarken, zararlı ya da nektar hırsızı olarak bilinen böcekleri uzak tutan kimyasallar salgılıyor" dedi.
Kandemir, daha önce Erzincan ve çevresindeki bitkilerin hangi böcekler tarafından tozlaştırıldığını inceledikleri bir TÜBİTAK projesinde sıraca otunun dikkatlerini çektiğini belirtti. Bu bitkilerin yalnızca arılar tarafından ziyaret edildiğini fark etmeleri üzerine, bitkinin kimyasal savunma mekanizmasını araştırmak için yeni bir proje başlattıklarını ifade etti.
Araştırmanın hedefi, sıraca otunun içerdiği kimyasal bileşenlerin detaylı analizini yaparak, bu bileşiklerin doğal bir böcek kovucu olarak kullanılabilirliğini ortaya koymak. Ekip, yalnızca sıraca otu değil, böceklerin rahatlıkla ziyaret ettiği diğer bitki türlerinin koku ve nektar bileşenlerini de analiz ederek karşılaştırmalı bir yaklaşım geliştiriyor.
Bu projenin sonunda, kimyasal savunma mekanizması güçlü olan sıraca otunun, doğa dostu böcek kovucuların geliştirilmesine katkı sunabilecek potansiyele sahip olup olmadığı netlik kazanacak.
