Tıkalı damarların açılması ve kan akışının yeniden sağlanması amacıyla geliştirilen stent uygulamaları, modern tıbbın en önemli müdahale yöntemleri arasında yer alıyor. Özellikle kalp damarlarında kullanılan bu minik tüp yapılar, birçok durumda hayat kurtarıcı işlev üstleniyor.
Kalp-damar sistemindeki daralma ya da tıkanıklıklar, oksijen taşınmasını engelleyerek ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu sorunların tedavisinde ise en etkili çözümlerden biri stent yerleştirilmesidir. Gelişen teknoloji sayesinde stent işlemleri günümüzde daha güvenli ve etkili hale gelmiştir.
Stent Nedir?
Stent, genellikle metal veya polimer malzemeden yapılan, daralmış ya da tıkanmış damarlara yerleştirilen küçük bir tüptür. Amaç, damarı açık tutarak kan dolaşımını eski haline döndürmektir. Sıklıkla kalp damarlarında kullanılsa da; boyun, böbrek, bacak ve sindirim sistemi gibi farklı alanlarda da tercih edilir. Stentler ikiye ayrılır: İlaç kaplı stentler: Yeniden daralma riskini azaltır. İlaçsız stentler: Genellikle klasik metal yapıdadır.
Neden Stent Takılır?
En yaygın neden, kalp damarlarında plak birikmesi sonucu gelişen koroner arter hastalığıdır. Bu durum göğüs ağrısı, nefes darlığı veya kalp krizine yol açabilir. Stent ayrıca şu durumlarda da tercih edilebilir: Felç riski olan beyin damar darlıkları Periferik damar hastalıkları (özellikle bacaklarda) Böbrek damarlarında daralma Safra yolları, yemek borusu veya idrar kanallarındaki tıkanıklıklar
Stent Uygulaması Nasıl Yapılır?
Genellikle lokal anestezi altında, anjiyografi laboratuvarında yapılan işlem şu adımlarla gerçekleştirilir: Kasık ya da el bileğinden damar yolu açılır. Kateter yardımıyla daralmış bölgeye ulaşılır. Stent, balon eşliğinde dar bölgeye yerleştirilir. Balon şişirilerek stent damar çeperine sabitlenir. Balon çıkarılır, stent yerinde kalır ve kan akışı başlar. İşlem ortalama 30–60 dakika sürer ve genellikle aynı gün taburcu olunabilir.
Stent Takılan Bölgeler Nereleridir?
Stentler, yalnızca kalp damarları için değil, vücudun pek çok bölgesinde kullanılabilir: Koroner arterler (kalp damarları) Karotis arterler (boyun damarları) Periferik damarlar (kol ve bacak damarları) Böbrek arterleri İç organlardaki kanallar (safra yolu, yemek borusu, idrar yolları) Her stent, yerine göre özel olarak tasarlanır; boyutu, esnekliği ve materyali farklılık gösterebilir.
Stent Takıldıktan Sonra Ne Olur?
Stent uygulamasının ardından dikkatli takip gerekir. En sık görülen durumlar: Hafif göğüs ağrısı Kateter bölgesinde morarma Kalp ritminde geçici değişiklik Alerjik reaksiyonlar İyileşme sürecinde kan sulandırıcı ilaçlar düzenli alınmalı, egzersiz ve beslenmeye dikkat edilmelidir. Özellikle ilk günlerde ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır.
Stent Çıkarılır mı?
Çoğu stent, kalıcı olarak yerleştirilir ve çıkarılmaz. Ancak bazı geçici stent türleri (örneğin safra veya idrar yollarına takılanlar), belirli süre sonunda çıkarılabilir. Bu işlem genellikle endoskopi veya kateter yoluyla, lokal anestezi altında gerçekleştirilir.
Stent Türleri Nelerdir?
Kullanım alanı ve materyale göre stent çeşitleri şöyle sıralanabilir: Kullanım Alanına Göre: Kalp damarlarına (koroner stent) Kol/bacak damarlarına (periferik stent) İç organ kanallarına (gastrointestinal, ürolojik stent)
Malzemeye Göre:
Metal stentler Zamanla çözünebilen biyoçözünür stentler
İşlevine Göre:
İlaç salan stentler İlaçsız klasik stentler
Dikkat Edilmesi Gerekenler
İlaçlar düzenli alınmalı, özellikle kan sulandırıcılar. Fiziksel aktivite kontrollü yapılmalı. Beslenme alışkanlıkları gözden geçirilmeli. Düzenli doktor kontrolleri aksatılmamalı. Ağrı, nefes darlığı, ateş gibi şikayetler varsa hemen hekime başvurulmalı.