Türkiye'de binlerce yatak odasında sessizlik, uykuda gelen yüksek sesli, monoton bir inleme ile bozuluyor. Bu ses, ne basit bir horlama ne de kâbusun ürünü... Uzmanlar tarafından Katatreni olarak adlandırılan bu gizemli uyku bozukluğu, sesleri çıkaran kişinin kendisinden çok, partnerinin uykusunu kâbusa çeviriyor ve sosyal sorunlara yol açıyor. Nefes verirken ortaya çıkan bu durum, yaygınlığı az bilinmesine rağmen, kişinin uyku kalitesini derinden etkileyen ve çiftler arasındaki ilişkiyi yıpratabilen ciddi bir problem. Peki, uykunuzun ortasında aniden beliren bu sesin ardında yatan gizemli fizyolojik süreç ne? En önemlisi, uzmanların basit bir cihazla tamamen çözülebileceğini söylediği bu durumdan nasıl kurtulabilirsiniz?
GECE İNLEMESİNİN ARDINDAKİ GİZEM: KATATRENİ NEDİR?
Çoğu zaman horlama ile karıştırılan, ancak ondan tamamen farklı bir uyku bozukluğu olan Katatreni, uyku sırasında ortaya çıkan ve nefes verme (ekspirasyon) sırasında oluşan yüksek sesli inleme veya homurdanmadır. Bu rahatsızlığa sahip kişilerin kendileri genellikle bu durumu fark etmezken, uykuyu bölen sesleri ilk duyan genellikle eşleri veya ev arkadaşları olur.
Tıbbi literatürde uykuyla ilişkili bir solunum bozukluğu olarak tanımlanan katatreni, birkaç saniyeden 40 saniyeye kadar sürebilen monoton sesler olarak kendini gösterir. Bu sesler uğultu, çatlama veya cinsel bir tını gibi farklı şekillerde duyulabilir ve genellikle bir homurtu veya iç çekişle sonlanır.
NADİR Mİ, EKSİK Mİ RAPORLANIYOR? DÜNYA VERİLERİ ŞAŞIRTTI
Yapılan araştırmalar, katatreninin nadir görülen bir bozukluk olduğunu gösterse de, uzmanlar sıklığın eksik raporlanmış olabileceği konusunda uyarıyor. Norveç'te yapılan bir çalışma %0,4'lük bir yaygınlık hesaplarken, Japonya'da bu oran %0,17 olarak belirlenmiş. Uzmanlar, kişilerin utanç veya farkındalık eksikliği nedeniyle doktora başvurmaması ya da horlama ile karıştırılması gibi nedenlerle gerçek rakamların çok daha yüksek olabileceğini belirtiyor.
İNLEME FİZİKSEL DEĞİL, PSİKOLOJİK RİSK TAŞIYOR!
Katatreninin en merak edilen yönü, fiziksel sağlığa bir tehlike arz edip etmediği. İyi haber: Uzmanlara göre katatreni fiziksel sağlığınız için tehlikeli değildir.
Ancak bozukluğun etkileri genellikle ruh sağlığı ve sosyal ilişkiler üzerinde yoğunlaşıyor. Uyku sırasında kontrol edilemeyen yüksek sesler, özellikle uyku partnerleri için ciddi bir endişe kaynağı veya uykusuzluk nedeni olabiliyor. Anonim bir uyku uzmanı, bu durumu şöyle özetliyor: "Katatreni, sosyal utanca yol açarak kişilerin başkalarıyla aynı ortamda uyumaktan kaçınmasına neden olabilir. Bu durum, zamanla kaygı seviyesini artırabilir ve kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Temel sorun sesin kendisinden çok, kişinin bu durum üzerindeki kontrolsüzlük hissidir."
Katatrenisi olan bazı kişilerde ise sabahları yorgunluk, ağız kuruluğu, ses kısıklığı ve konsantrasyon zorluğu gibi belirtiler görülebiliyor.
KESİN NEDENİ BİLİNMİYOR AMA TEDAVİSİ VAR!
Katatreninin kesin nedeni hala araştırılmaktadır. Mevcut teoriler, beynin solunum merkezindeki (medulla oblongata) sinir hücrelerinin işlev bozukluğundan kaynaklandığını öne sürüyor. Bu işlev bozukluğu, uzun süreli nefes vermeye neden oluyor ve hava ses tellerinden geçerken titreşerek inleme sesini oluşturuyor.
Önemli olan, bu durumun tedavi edilebilir olmasıdır. Doktorlar genellikle cerrahi olmayan yöntemleri öncelikli tutmaktadır:
-
Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı (CPAP) Cihazı: En yaygın ve etkili tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. CPAP cihazı, geceleri üst solunum yolunu açık tutarak semptomların büyük ölçüde ortadan kalkmasını sağlamaktadır.
-
Ağız İçi Apareyler: Bazı hastalar için üst solunum yolunu açık tutmaya yardımcı olacak ağız içi cihazlar (retent gibi) önerilebilir.
-
Kulak Burun Boğaz Uzmanına Sevk: Cerrahi seçeneklerin değerlendirilmesi için bir KBB uzmanına başvurulabilir.
TEDAVİ SONUÇLARI YÜZ GÜLDÜRÜYOR
Katatreninin uzun vadeli bir sağlık sorunu yaratmadığı bilinse de, yaşam kalitesi üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle tedavi edilmesi önerilir. Uzmanlar, CPAP cihazı kullanan birçok kişinin semptomlarının tamamen ortadan kalktığını belirtmektedir.
Eğer siz de uyku sırasında inleme veya homurdanma sesleri çıkardığınızı duyduysanız ya da uykudan yorgun uyanıyorsanız, bu durumu horlama zannedip geçiştirmeyin. Bir uyku uzmanına (somnolog) başvurarak durumu değerlendirmeniz, hem sizin hem de uyku partnerinizin kaliteli bir gece uykusuna kavuşması için atılacak en kritik adımdır.