Hastane öncesinde yapılması gerekenleri gösteren “yaşam kurtarma zinciri” basamaklarını takip ederek kişinin hayata tutunması sağlanır. Yaşam kurtarma zinciri; erken tanı ve acil yardım çağırma, erken KPR (Kalp Masajı), erken defibrilasyon ve canlandırma sonrası acil bakım olarak 4 halkadan oluşmaktadır.
Yaşam kurtarma zincirinin ilk iki halkası herkes tarafından uygulanabilir. Arreste tanık olan ilkyardımcı kolaylıkla ilk iki basamağı uygulayabilir olmalıdır.
Ülkemizde ve çoğu ülkede acil yardım çağırmak için sabit numara kullanılmaktadır. Ülkemizde 112 numarası ile Acil yardım çağırmak mümkündür.
Hastane öncesinde yaşam kurtarma zincirinin ikinci basamağı olan erken KPR oldukça önemlidir. Özellikle gelen ekiplere zaman kazandırmak ve beyin fonksiyonlarının korunması hastanın hayatta kalma şansını oldukça arttırır. Soluk vermeden sadece kalp masajı yapmak bile hastanın geri dönüşü için oldukça etkilidir fakat bu konuda eğitimli ilk yardımcılar arreste tanık olmuşsa, kalp masajı ve soluk vermeyi birlikte yapmaları önerilmektedir. Hastane öncesinde arrest olan hastaya hızlıca KPR ve soluk verme başlatılmalıdır.
Yaşam kurtarma zincirinin üçüncü halkası olan defibrilasyon gelen 112 ekiplerince ya da hastanede yapılabilir. Hastane dışında gelişen kardiyak arrestlerde ise herkesin kullanabileceği Otomatik Eksternal Defibrilatörlerin (OED) yaygın olması gerekmektedir. Kullanım talimatlarını OED’ nin kendisi vermektedir ve profesyonel sağlık çalışanı olmaksızın ilk yardım bilen herkes OED kullanabilir.
Yapılan tüm bu uygulamalar canlandırma işleminin bir parçasıdır. Canlandırma ile hastanın spontan dolaşımının geri dönmesi ve buna bağlı olarak kalp ve beyin fonksiyonlarının işlevini kaybetmemesi amaçlanır. Hastanın geri dönmesinden sonra yapılan acil bakım da çok önemlidir. Bu süreçte 112 ekipleri ve hastane ekibi kullanılan ilaç ve ekipman ile ileri yaşam desteği sağlar, hastanın bakımının yapılabileceği birimlere sevkinin gerçekleşmesini sağlar.
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği Nasıl Uygulanır?
- Kurtarıcı olay yeri güvenliğinden emin olmalıdır.
- Hastanın yanına yaklaşılır, baş kısmında dizler üzerine oturarak “iyi misiniz?” diye sorar.
- Hastanın omuzlarından tutarak hafifçe sarsılır. Böylece bilincinin açık olup olmadığı değerlendirilir.
- Yanıt alınamıyorsa, hızlıca 10 saniyeyi geçmeyecek bir süre içerisinde “bak dinle hisset” yöntemi ile solunum olup olmadığı kontrol edilir.
- Eğer hiçbir şekilde yanıt alınamıyorsa ya da iç çekme tarzında anormal bir solunum varsa hasta kardiyak arrest olarak kabul edilir.
- Hızlıca 112 Acil Yardım sistemi aktive edilir, yardım çağırılır.
- Kurtarıcı eğer sağlık çalışanı değilse nabız kontrolü yapmadan hızlıca kalp masajına başlamalıdır. (Bu durumda olan bir hastada nabız tespiti yapmak çok zordur, sağlık çalışanları 10 saniyeden az olacak bir sürede nabız değerlendirmesi yapabilir.)
- Kurtarıcı 30 defa kalp basısı uygular.
- Kurtarıcı 2 defa soluk verir.
- 30/2 olacak şekilde devam edilir
- OED’ nin bulunması halinde gelir gelmez açılır ve talimatlar uygulanır.
- Gelen 112 Acil Yardım ekiplerine hasta teslim edilir.
