Tıbbın yüzyıllık devrimi olan antibiyotiklerin giderek etkisizleşmesi, bilim dünyasını uzun süredir yeni çözüm arayışlarına itiyordu. İşte bu kritik eşikte, Stanford Üniversitesi'ndeki bir araştırma ekibinden gelen haber, bilim ve tıp alanında yeni bir dönemin habercisi oldu. Araştırmacılar, yapay zekayı (YZ) kullanarak sıfırdan, yani tamamen yeni genetik kodlarla bakteriyofaj adı verilen ve bakterileri enfekte eden virüsler tasarlamayı başardılar. Laboratuvar ortamında üretilen bu virüslerin, tehlikeli E. coli bakterilerini başarıyla öldürdüğü kanıtlandı. Bu sonuç, YZ'nin sadece veri işlemekle kalmayıp, işlevsel yeni genetik yapılar yaratabileceğini gösteren "tam genomların ilk üretken tasarımı" olarak tarihe geçti.
YZ’NİN GENOMİK DEHASI
Araştırma, ChatGPT benzeri bir üretken yapay zeka modelinin yaklaşık 2 milyon farklı bakteriyofaj verisiyle eğitilmesiyle başladı. Eğitimin ardından YZ, daha önce doğada var olmayan 302 yeni virüs genomu önerdi. Araştırmacılar bu genomları laboratuvarda fiziksel olarak üretti ve test etti. Sonuçlar şaşırtıcıydı: Tasarlanan yeni virüslerden 16 tanesi, bakterileri etkili bir şekilde çoğaltıp yok edebilen başarılı katiller oluşturdu.
Bu atılım, özellikle modern tıbbın en büyük tehdidi olan antibiyotik direncine karşı yeni bir cephe açma potansiyeli taşıyor. Yapay zeka, tarım uygulamalarında veya gelecekteki gen terapisi çalışmalarında bakteriyel enfeksiyonlarla mücadelede devrim yaratabilir.
RİSKLER DE MASADA: UZMANLARDAN CİDDİ UYARI
Yeni teknolojinin taşıdığı umut kadar, kontrolsüz kullanım riski de bilim dünyasında endişe yarattı. Yapay zekanın sıfırdan biyolojik silah tasarlama potansiyeli, etik ve güvenlik tartışmalarını alevlendirdi.
Genom öncüsü bir bilim insanı, bu alanda "aşırı dikkatli olunması" gerektiği konusunda uyarıda bulunarak, "Eğer bu teknoloji, örneğin çiçek hastalığı gibi insanları enfekte eden tehlikeli virüslerle kullanılsaydı, çok ciddi endişeler doğardı," ifadelerini kullandı. Araştırma ekibi ise bu endişeleri gidermek için, yapay zeka modelini eğitirken insanları enfekte eden virüslerin verilerini özellikle hariç tuttuklarını ve güvenlik önlemlerine en üst düzeyde dikkat ettiklerini belirtti.
Gelecekteki yasal düzenlemeler ve etik kurallar bu teknolojinin ne kadar hızlı ve güvenli ilerleyeceğini belirleyecek olsa da, bilim cephesinde atılan bu adım, tıp tarihinin seyrini değiştirecek nitelikte bir gelişme olarak kabul ediliyor.