İlkbaharla birlikte doğa uyanırken, arı kolonilerinde de hareketlilik başlıyor. Arıcılıkla uğraşanlar için bu dönem, hem fırsat hem de dikkat gerektiren bir zaman dilimi. Çünkü arıların “oğul verme” süreci, yani koloni içindeki bölünme hareketi tam da bu aylarda gerçekleşiyor.
Oğul Nedir, Neden Oluşur?
Arı oğulu, bir kolonide iki ana arının bulunmaya başlamasıyla ortaya çıkan doğal bir ayrılma sürecidir. Eski ana arı, bir grup işçi arıyla birlikte mevcut kovandan ayrılarak yeni bir yaşam alanı aramaya başlar. Bu ayrılma, genellikle Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında, havaların ısınmasıyla görülür. O yüzden arıcıların bu dönemlerde kovanlarını sık sık kontrol etmeleri öneriliyor.
Oğul Verme Öncesi İşaretler
Arıların oğul vermeye hazırlandığını anlamanın bazı işaretleri vardır. Kovan önünde arıların yoğun şekilde toplanması ve çerçevelerde ana arı yüksüklerinin (memelerinin) belirmesi, oğulun yaklaştığının en açık sinyallerindendir. Normalde, mevcut ana arı yüksükleri yok eder ancak ilkbahar bolluğu ve işçi arıların müdahalesiyle yeni bir ana arı çıkışına izin verilir.
Hangi Ana Arı Kovandan Ayrılır?
Yeni çıkan genç ana arıyla mevcut ana arı arasında genellikle bir hâkimiyet mücadelesi yaşanır. Ancak yoğun sezonda işçi arılar bu çatışmayı engelleyebilir. Bu durumda, yaşlı ana arı yumurtlamayı bırakır, gücünü kaybeder ve koloninin bir kısmını yanına alarak kovandan ayrılır. Böylece oğul süreci başlar.
Bir Sezonda Kaç Oğul Olur?
Mevsim şartlarına bağlı olarak bir kovandan altı defaya kadar oğul çıkışı görülebilir. Ancak ilk çıkan oğullar daha kalabalık ve güçlü olurken, sonraki oğullar daha zayıf gruplar halinde çıkar. Özellikle ilk oğulun önlenmesi, koloninin bal verimini artırmak açısından büyük önem taşır.
Oğulun Zamanı ve Yakalanması
Arı oğulları genellikle sabah saat 9 ile öğle 2 arasında çıkar. İlk çıktıklarında çoğunlukla alçak dallara veya kolay ulaşılabilir yerlere konarlar. Arıcı bu saatlerde arılıkta bulunmalı, mümkünse etrafa boş kovanlar ve eski petekler bırakmalıdır. Bu sayede arılar yeni yerleşim için bu alanlara yönlendirilir.
Arıların konduğu yeri belirlemek zor olabilir. Konum belirlenince, oğul altına kovan yerleştirilip, dal hafifçe silkelenerek arılar kovana alınabilir. Ana arı kovana girdiyse, diğer arılar da onu takip edecektir. Eğer oğul yüksek bir yere konduysa, uzun bir sopaya sepet ya da teneke bağlanarak arıların alınması sağlanabilir.
Oğul Yakalamada Etkili Yöntemler
Oğulu yakalamanın en pratik yöntemlerinden biri, arıların üzerine hafifçe su püskürtmektir. Bu yöntemle arılar yağmur yağdığını zannedip yakındaki bir dala konar. Ayrıca kovan içine melisa otu ya da oğul çekici sprey sıkılarak arıların yeni kovana girmesi teşvik edilebilir.
Kontrollü Arıcılık, Verimli Sezon
Kontrolsüz oğul verme, bal verimini ve koloni gücünü olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle arıcılar, oğul döneminde dikkatli davranmalı, gerekirse bölme yöntemiyle koloniyi bilinçli olarak çoğaltmalıdır. Unutmayın, güçlü bir koloni ile hem yazın bal üretimi artar hem de kışa sağlam girilir.
