Sonbahar yağmurlarıyla birlikte Erzincan ve çevresindeki dağlık araziler, korular, mantar avcıları için adeta bir cennete dönüşüyor. Ancak bu bereketli dönem, beraberinde büyük bir riski de getiriyor. Sağlık otoriteleri, yöre halkını ve doğaseverleri, Türkiye'deki ölümcül mantar zehirlenmelerinin %95'inden sorumlu olan türler konusunda acil olarak uyarıyor.
Türkiye'nin En Ölümcül Tuzağı: Köygöçüren (Amanita Phalloides)
Mantar zehirlenmelerine bağlı ölümlerin neredeyse tamamı, halk arasında "Köygöçüren" veya "Ölüm Meleği" olarak bilinen Amanita phalloides türünden kaynaklanmaktadır. Uzmanlar, bu mantarın ayırt edilmesinin çok zor olduğunu ve ne yazık ki yenilebilir bazı türlerle kolayca karıştırılabildiğini belirtiyor.
Uzmanlar bu konuda şunları söylüyor: "Köygöçüren, zehrini pişirmeyle kaybetmez ve zehirlenme belirtileri genellikle çok geç, yani karaciğer ve böbrekler hasar görmeye başladıktan 6 ila 24 saat sonra ortaya çıkar. Bu geç başlangıç, tedaviyi zorlaştırarak hayati riski çok yükseltmektedir."
Erzincan Sofralarının Sevilen ve Tehlikeli Türleri
Sonbahar aylarında, Erzincan çevresinde ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde sıklıkla toplanan ve tüketilen bazı popüler türler, zehirli ikizleriyle karıştırılabiliyor:
-
Kanlıca Mantarı (Lactarius deliciosus): Bölge halkının en çok topladığı mantardır. Ancak Kanlıca'nın zehirli bir benzeri olan "Ağulu Mantar" (Omphalotus olearius) ile karıştırılması yaygındır. Ağulu mantar, sindirildikten kısa süre sonra şiddetli mide bulantısı ve kusmaya neden olur.
-
Kuzu Göbeği Mantarı (Morchella): İlkbahar aylarında daha yaygın olsa da, sonbahara uzayan türleri de bulunur. Ancak bu mantar, ölümcül zehirli olan "Yalancı Kuzu Göbeği" veya "Kuzu Göbeği Ebesi" (Gyromitra esculenta) ile sıkça karıştırılır. Yalancı tür, çiğ veya az pişmiş tüketildiğinde öldürücü olabilen toksinler içerir.
-
Ayı Mantarı/Çörek Mantarı (Boletus edulis): Eti dolgun ve lezzetli bu mantar türü de sonbaharda görülür. Ancak bazı zehirli Boletus akrabalarıyla karıştırılma riski taşır.
Hayat Kurtaran İpuçları ve Acil Durumda Yapılması Gerekenler
Sağlık yetkilileri, mantar toplayan vatandaşlara kesinlikle "bilmediğiniz mantarı yemeyin" çağrısını yineliyor ve şu uyarılarda bulunuyor:
-
Uzmandan Destek Alın: Pazarlardan veya güvenilir yerlerden alın, doğadan topladığınız mantarların zehirsiz olduğundan %100 emin değilseniz tüketmeyin.
-
Renk ve Koku Aldatıcıdır: "Tadı acı olmayan veya rengi parlak olmayan mantar zehirsizdir" gibi halk inanışları kesinlikle yanlıştır. Ölümcül mantarların tadı güzel olabilir.
-
Belirtiler Varsa Hemen Hastaneye: Mantar yedikten sonra karın ağrısı, bulantı, kusma veya ishal gibi en ufak bir rahatsızlık hissedildiğinde vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna (Erzincan Mengücek Gazi Eğitim ve Araştırma Hastanesi gibi) başvurulmalıdır. Mümkünse zehirlenmeye neden olan mantardan küçük bir parça örnek olarak yanınızda götürün.
-
Mide Yıkaması Hayati: Zehirlenmenin ciddiyetine göre doktor kararıyla uygulanacak mide yıkaması ve serum tedavisi, özellikle ilk saatlerde müdahale edildiğinde hayat kurtarıcı olabilmektedir.
Sağlık Bakanlığı, sonbahar aylarında doğa gezginlerini ve mantar meraklılarını bu gizli tehlikeye karşı bir kez daha uyarıyor.