Osmanlı İmparatorluğu'nun en büyük padişahlarından olan Fatih Sultan Mehmet, askeri başarıları ve İstanbul'u fethetmesinin yanı sıra kendine özgü alışkanlıklarıyla da dikkat çekiyor. Ancak tarihçiler ve araştırmacılar, Fatih Sultan Mehmet’in domates ve patates gibi sebzeleri yemediğini ortaya koyan bir detay anlatıyor. Peki, Sultan Mehmet’in bu sebzeleri neden tercih etmediği veya yemediği merak edilen bir konu haline geldi?

Domates ve Patatesin Tarihi Süreci

Öncelikle, Fatih Sultan Mehmet’in döneminde domates ve patatesin Türkiye'de henüz bilinmediğini söylemek gerekir. Domates, Güney Amerika kökenli bir bitki olarak, Osmanlı İmparatorluğu’na 16. yüzyılın sonlarına doğru, Fatih Sultan Mehmet'in ölümünden sonra tanıtıldı. Yani, Fatih Sultan Mehmet’in yaşadığı dönemde domates henüz sofralarda yer almıyordu.

Patates ise 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'na girmeye başladı ve başlangıçta çoğunlukla dekoratif bir bitki olarak kullanılıyordu. Zamanla tarım alanlarında yetiştirilmeye başlansa da, Fatih Sultan Mehmet’in döneminde patatesin de henüz popülerleşmediği görülmektedir.

Osmanlı Sofralarında Sebze: Patates ve Domates

Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda sebze tüketimi sınırlıydı. Sultan Mehmet’in hayatında genellikle et ve süt ürünleri, ekmek ve pilav gibi temel gıdalar ön planda yer alıyordu. Ayrıca, zeytinyağı, taze meyveler ve çeşitli otlar da Osmanlı mutfağının vazgeçilmezleri arasında yer alıyordu.

Bu dönemde, sebzeler genellikle et yemekleriyle birlikte garnitür olarak kullanılıyordu. Ancak domates ve patates gibi “yeni dünyadan” gelen gıdaların henüz Osmanlı mutfağına dahil edilmediği düşünüldüğünde, Fatih Sultan Mehmet’in bu besinleri yememiş olması anlaşılabilir.

Göbekli Tepe aslında neyi anlatıyor? Göbekli Tepe aslında neyi anlatıyor?

Dönemsel Coğrafi Farklılıklar ve Sebze Tüketimi

Osmanlı İmparatorluğu’nda domates ve patatesin kullanılmaması, sadece dönemin gastronomik alışkanlıklarıyla ilgili değil, aynı zamanda coğrafi farklarla da ilişkilidir. Yeni Dünya’dan (Amerika kıtasından) gelen bu bitkiler, önce Avrupa'ya yayılmış, sonrasında Osmanlı topraklarında tanınmaya başlamıştır. Ancak Fatih Sultan Mehmet’in döneminde, bu tür bitkiler henüz Osmanlı İmparatorluğu’nun mutfağında yer bulmamıştı.  

Fatih Sultan Mehmet’in domates ve patates yememesi, aslında bu gıdaların tarihsel olarak o dönemde henüz Osmanlı mutfak kültüründe yer almamış olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, bu durum Sultan’ın kendine özgü beslenme tercihleri değil, sadece çağının mutfak alışkanlıkları ile ilgili bir yansıma olarak karşımıza çıkmaktadır.

Günümüzde, bu tür tarihsel bilgiler, geçmişin kültürel yapısını daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor.

Editör: Yasemin Dülgeroglu