Denizin derinliklerinden sessizce yükselen dev dalgalar, aslında düşündüğümüzden çok daha hızlı hareket ediyor. Bilim insanları, tsunami dalgalarının açık denizde saatte 800 kilometreye kadar ulaşabilen bir hızla ilerlediğini belirtiyor. Bu da, bir jet uçağının seyir hızıyla neredeyse aynı.
Uzmanlara göre bu yüksek hız, tsunami dalgalarının karaya ulaştığında neden bu kadar yıkıcı olabildiğini de açıklıyor. Özellikle sismik hareketler sonrası okyanus tabanında meydana gelen ani yer değiştirmeler, devasa su kütlelerinin harekete geçmesine neden oluyor. Açık denizde fark edilmesi güç olan bu dalgalar, kıyıya yaklaştıkça yavaşlıyor ancak aynı anda büyüyerek dev duvarlar halini alıyor.
İstanbul Teknik Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Selim Yalçın, tsunami dalgalarının hareket mekanizmasına ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Açık denizde tsunami dalgalarının yüksekliği genellikle bir metreyi geçmez, bu nedenle gemiler çoğu zaman bu devasa gücü fark etmeden geçebilir. Ancak dalgalar sığ sularda hız kaybederken enerjilerini koruyarak yükselir ve kıyıya ulaştıklarında yıkıcı etkilerini gösterir.”
Tsunamiler özellikle Pasifik Ateş Çemberi olarak bilinen sismik olarak aktif bölgelerde sıkça görülüyor. Ancak Akdeniz ve Ege gibi bölgelerde de tsunami riski tamamen yok değil. Türkiye, 2020 yılında İzmir Seferihisar’da yaşanan küçük çaplı tsunamiyle bu gerçeği acı şekilde deneyimlemişti.
Uzmanlar, kıyı bölgelerinde yaşayan halkın olası tsunami tehlikesine karşı bilinçlendirilmesinin hayati önem taşıdığı konusunda uyarıyor. Erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi, kıyı yapılaşmasının doğru planlanması ve toplumun eğitilmesi, büyük can kayıplarının önüne geçebilir.
Unutulmamalı ki doğa, zaman zaman jet hızıyla gelir ve geriye yalnızca izleri kalır.
