Kabızlık, dışkının normalden daha sert ve kuru hale gelmesiyle birlikte bağırsak hareketlerinin azalması sonucu tuvalete çıkmanın zorlaşması olarak tanımlanır. Sıklıkla rastlanan bu durum genellikle kısa sürelidir ve yaşam tarzında yapılan bazı değişikliklerle kolayca giderilebilir. Ancak kabızlık birkaç haftayı aşarsa ve beraberinde farklı belirtiler görülüyorsa bu, daha ciddi bir sorunun habercisi olabilir.
Diyetle yeterli su ve lif alınmaması, hareketsiz yaşam tarzı ve dışkılamanın ertelenmesi gibi etkenler kabızlığın başlıca nedenleri arasında yer alır. Kuru meyveler, lifli sebzeler, tahıllar ve düzenli egzersiz bağırsakların daha sağlıklı çalışmasına yardımcı olurken; probiyotik besinler de sindirimi destekler.
Kabızlık Nedir?
Tıbbi adıyla “konstipasyon”, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması sonucu dışkının haftada üçten az yapılması ve dışkılama sırasında zorlanma ile karakterize bir sindirim sorunudur. Dışkının kalın bağırsakta uzun süre kalması, içeriğindeki suyun emilmesine ve dışkının sertleşmesine neden olur. Kabızlık, çoğu zaman geçici olsa da bazı durumlarda altta yatan başka bir hastalığın belirtisi olabilir.
Şiddetli kabızlık durumunda:
Karın ağrısı
Şişkinlik
Makat bölgesinde kanama
Kilo kaybı gibi belirtiler varsa, kolonoskopi ve diğer tetkiklerle detaylı değerlendirme gerekebilir.
Kabızlığın Belirtileri Nelerdir?
Kabızlık, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen çok sayıda belirtiyle kendini gösterebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
Haftada üçten az dışkılama
Sert ve kuru dışkı
Dışkılama sırasında ağrı ve zorluk
Tam boşalamama hissi
Karında rahatsızlık ve şişkinlik
İştahsızlık ve mide krampları
Kabızlığın Yaygın Nedenleri
Kabızlık genellikle yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarıyla ilişkilidir. Ancak bazı durumlarda hormonal dengesizlikler, ilaç kullanımı ya da bağırsak yapısındaki bozukluklar da rol oynayabilir.
Başlıca nedenler:
Lifli gıdaların az tüketilmesi
Yetersiz sıvı alımı
Günlük fiziksel hareketin az olması
Dışkılama ihtiyacının bastırılması
Psikolojik faktörler: stres, depresyon
Bazı ilaçların yan etkileri (antidepresanlar, antihistaminikler vb.)
Gebelik dönemi değişiklikleri
Aşırı süt tüketimi
Kabızlığa Ne İyi Gelir?
Doğal Yollarla Rahatlama İçin Şu Öneriler Faydalı Olabilir:
Bol su tüketimi: Vücudun susuz kalması dışkının sertleşmesine yol açar. Günde en az 8 bardak su içmek, sindirimi kolaylaştırır.
Lifli gıdalar: Elma, kuru incir, armut, avokado, brokoli, yulaf, mercimek ve tam buğday gibi lifli besinler sindirim sistemini uyarır.
Egzersiz: Yürüyüş, bisiklet ve hafif egzersizler bağırsak hareketlerini hızlandırır.
Probiyotikler: Kefir, ev yoğurdu ve lahana turşusu gibi fermente gıdalar bağırsak mikrobiyotasını düzenler.
Bitki çayları: Karahindiba, nane, yeşil çay ve sinameki çayı bağırsakları doğal olarak çalıştırabilir.
Zeytinyağı: Aç karnına içilen bir tatlı kaşığı zeytinyağı dışkıyı yumuşatabilir.
Hangi Gıdalar Kabızlığı Artırabilir?
Kabızlık problemi yaşayan kişilerin bazı gıdalardan uzak durması faydalı olabilir. Bunlar:
Yeşil muz
Kırmızı et
Pirinç ve pirinç lapası
Makarna
Kızartmalar
Fast food ve işlenmiş gıdalar
Çocuklarda Kabızlığa Yaklaşım
Çocuklarda görülen kabızlık genellikle yetersiz lif tüketimi ve sıvı alımıyla ilişkilidir. Ancak uzun süren kabızlık vakalarında mutlaka doktor değerlendirmesi gereklidir.
Çocuklarda kabızlığa iyi gelenler:
Keçi sütü gibi alternatif süt seçenekleri
Bulgur ve tam tahıllı ekmekler
Ev yapımı yoğurt ve kefir
Orman meyveleri, kuru kayısı ve erik
Egzersiz ve hareketli oyunlar
Şekerli ve gazlı içeceklerden uzak durmak
Bebeklerde Kabızlık İçin Ne Yapılmalı?
Bebeklerde kabızlık sık görülür ancak her bebeğin tuvalet alışkanlığı farklıdır. Özellikle yeni katı gıdaya geçen bebeklerde geçici kabızlık yaşanabilir.
Yapılabilecekler:
Ilık su banyosu ile kasların gevşetilmesi
Gliserin ya da vazelinle makatı rahatlatmak
4 ay üzeri bebeklerde doğal meyve suları (elma, armut, şeftali)
Karnına nazik masaj
Doktor önerisi olmadan bitkisel ürün kullanmamak
Hamilelikte Kabızlıkla Baş Etmek
Gebelikte hormonların etkisiyle bağırsak hareketleri yavaşlar. Artan demir takviyeleri de kabızlık şikayetlerini artırabilir.
Hamilelikte kabızlığı önlemek için:
Bol sıvı alımı
Az ve sık öğünlerle beslenme
Çiğ sebze-meyve tüketimi
Kuru meyve kompostoları
Lifli tahıllar ve kepekli ürünler
Hafif egzersiz (yürüyüş, yoga)
Doktor kontrolünde bitki çayı tüketimi
Kabızlığı Önleyici Gıdalar
Kabızlık sorunu yaşamamak için aşağıdaki besinlerin düzenli tüketimi önerilir:
Kuru incir, kuru erik, kayısı (sabahları aç karnına)
Bol su
Yoğurda karıştırılmış keten tohumu
Beyaz et ve balık
Baklagiller, ıspanak, lahana, pırasa, enginar
Tam tahıllı ürünler
Zeytin ve zeytinyağı (aç karnına tüketilebilir)
