Kendine has özellikleri ile öne çıkan ilçelerimizden olan İliç, meşhur Erzincan peynirinin asıl üretildiği yer. Tarihi, kültürel ve coğrafi özellikleri ile göz dolduran bu kent turistik yerleri ile de çok konuşulmakta.
İsmi Ermenice göl demek olan “liç” veya “lic” kelimesinden gelir. İl merkezine 116 km. uzaklıkta, 1397 km2 yüzölçümü olan ilçenin 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre nüfusu 7.691`dir. Nüfusun 2361`i İlçe merkezinde 5330`u köylerde yaşamakta. İlçeye 58 köy ve 23 mezra bağlıdır. Kuruçay adıyla Kemaliye ilçesine bağlı bucak merkezi iken, 1938 yılında demiryolunun İliç`ten geçmesi üzerine Kuruçay kaza merkezi İliç`e taşınarak ilçe yapılmış. İliç`in köylerinde çok sayıda tarihi yapı kalıntıları bulunmakta.
Refahiye-İliç-Kemaliye hattı ilk çağ ulaşım sisteminin bir parçası. Altıntaş köyünde Romalılara ve daha sonraki dönemlere ait çok sayıda kalıntılar bulunmakta. Demir, barit, krom ve asbest bilenen maden rezervleridir. İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İlçede 75.000 adet koyun ve 10.000 adet kıl keçisi olmak üzere toplam 85.000 adet küçükbaş hayvan bulunmakta. Koyun sayısı açısından ülkenin önde gelen ilçelerinden.
İlçedeki hayvan mevcuduna bağlı olarak süt potansiyeli yüksektir. Sütün Erzincan tulum peyniri olarak ünlenen peynir iç piyasada pazarlanmakta. Laktasyon döneminde bir kıl keçisinden 90 kg., bir yerli koyundan 80 kg. süt elde edilmekte. Küçükbaş hayvancılık yerli ırklara dayandığından et verimi, süt verimine oranla biraz daha düşüktür. Et verimi koyunlarda karkas ağırlığı 26 kg., kuzuda 12 kg. ve kıl keçisinde 25 kg.dır. Yılda ortalama 1.260.000 kg. tulum peyniri ve 100.750 kg. salamura peyniri üretilmekte.
İlçenin ilk yerleşim tarihi bilinmemekte. Ancak, Erzincan`ın diğer ilçeleriyle aynı tarihi evreleri yaşamış olduğu sanılmakta.
Kuruçay adıyla, Kemaliye ilçesine bağlı bir bucak merkezi iken, 1938 yılında demiryolunun İliç`ten geçmesi üzerine, Kuruçay kaza merkezi İliç`e taşınarak İİiç ilçe yapılmış.
Ali Cevad, 19. yüzyıl İliç şehrine ilişkin şu bilgileri vermekte:"Erzurum Vilayeti`nin Erzincan Sancağı`na bağlı ilçe merkezi bir kasabadır. Toprağı çok verimli olduğu için, her çeşit tarım ürünü yetişir. Küçük sanayi alanında, kaba dokumalar, bürümcük benzeri yünden ince şayaklar dokunur.
Ayrıca, kapı perdesi ve döşemesi olarak kullanılan bir tür keçe de dokunur."
İliç`in köylerinde çok sayıda höyük ve tarihi yapı kalıntıları bulunmaktadır. Bunların çoğunda bilimsel kazı ve araştırmalar yapılmamıştır. Refahiye-İliç-Kemaliye hattı ilk çağ ulaşım sisteminin bir parçasıdır. Altıntaş köyünde, Romalılara ve daha sonraki dönemlere ait olan çok sayıda kalıntılar bulunmaktadır.
İliç Tulum Peyniri ile ünlüdür. Kısmen arıcılık da yapılmaktadır. İlçenin hemen yanı başında bir baraj bulunuyor.
İliç ilçesinin ismiyle ilgili bir gerçek olay var. Belediye eski başkanlarından İsmail Erarslan, ilçenin adını değiştirmek istemiş. Sebebi ise oldukça ilginç. Refah Partili Başkan İliç’in adının Sovyetler Birliği Komünist Lideri Vladimir İlyiç Lenin’in kine benzemesinden rahatsız olmuştur. Erzincan’ın Refahiye, Kemaliye gibi ilçe isimlerini göstererek İliç’in isminin de “Hilaliye” olarak değiştirilmesini ister. Belediye Başkanı bu arzusunu yerine getiremeden, bir zabıta tarafından vurularak öldürülür.
İliç ilçesinin en önemli özelliklerinden birisi, ülkemizin ikinci en büyük altın madeni yataklarının burada olmasıdır. Bu altın madeni cevheri işletme hakkı, Kanadalı Alacer Gold ve Çalık Holding Ortaklığı isimli bir şirkette bulunmaktadır. Bu şirketin birçok Amerikalı ve Kanadalı çalışanı, ilçede arazi araçlarıyla dolaşmaktadır. Elbette buranın insanı, bu altın madeni nedeniyle ekonomik yönden oldukça ferahlamış durumda. Nüfusa oranla dikkat çekici sayıda oteller bulunuyor.
TARİHİ
İlçe 1938 yılı öncesinde Kuruçay köyü olarak bilinen bir kasabaya bağlıydı. Fakat 1938 yılında demiryolu buradan geçince ilçe merkezi, İliç’e alınmıştır. İlk yerleşim yeri, Karataş Mahallesi olarak bilinen ilçenin üst kısımları olmasına rağmen, zamanla Karasu ırmağına doğru genişlemiştir.
Gezilecek yerleri;
SAATLİ ÇEŞME
İlçenin en önemli tarihi eseridir. 1937 yılı yapımıdır. Bir zamanlar Behçet Kemal Çağlar şöyle söylemiştir “İliçte bir çeşme var, altından su, üstünden zaman akar gider”. Rivayet odur ki çeşmenin suyundan içen herkes er ya da geç birgün mutlaka İliç’e geri dönmektedir.
AYDINLIK KANYON
İliç ilçesinin kuzey doğusunda Atma köyünden ulaşılır. Burası halk arasında “Aydınlık kanyon” olarak isimlendirilir. Bölgeye İliç’ten tekne ile ulaşmak ve kanyonda tekne ile dolaşmak mümkündür. Kanyonda: Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılmış ama günümüzde kullanılmayan demiryolu tünelleri, köprüler, sarp kayalıklar ve uçurumlar vardır. Kanyonda tekne gezisi yanında yürüyüş te yapmak mümkündür. Atma köyünden itibaren tünellerin içinden, köprülerin üzerinden geçilerek bir yürüyüş yapılabilir.
KURUÇAY HÜKÜMET KONAĞI
Kuruçay, Kemaliye ilçesine bağlı bir bucak iken, 1938 yılında demiryolunun İliç ilçesinden geçmesiyle ilçe merkezi İliç’e taşınmış ve burası İliç’e bağlı bir köy konumuna gelmiştir. Kuruçay’da az da olsa Osmanlı dönemine ait eski tarihsel doku vardır. Eski hükümet konağı en önemli tarihi binadır. Kuruçay’dan 1 kilometre ileride bulunan Kalebaşı denilen kalenin merdiven taşları, Kuruçay Hükümet Konağı yapımında kullanılmıştır.
ALTINTAŞ KÖYÜ
Bu köyde, Romalılar ve daha sonraki dönemlere ait çok sayıda kalıntı bulunmaktadır.
POLAT KRATER GÖLÜ
İlçenin kuzeydoğusunda, kükürtlü suyu olan ve çevresinde birçok farklı kuş türünün barındığı bir yerdir. Yakınında Boyalık ve Hasanova köyleri bulunur. Kuş foto safarisi, kamp ve doğa turizmi yapılabilir. Gölün kükürtlü suyunun ne gibi sağlık yararları olduğu bilinmiyor.
Yolunuz Doğu Anadolu’ya düşerse İliç'i gezmeden ve Tulum Peynirini almadan geçmemenizi tavsiye ederiz.
