Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yapı denetimi alanında köklü değişikliklere gitti. Yapı İşleri Genel Müdürlüğü'nün hazırladığı ve Resmi Gazete'de yayımlanarak 81 ilde eş zamanlı yürürlüğe giren yeni yönetmelik, inşaat sektöründe adeta bir milat yaratıyor. Hem yapı denetim firmalarını hem de apartman ve bina sahiplerini yakından ilgilendiren bu düzenlemeler, kalitesiz yapılaşmanın önüne geçmeyi ve güvenli yaşam alanları oluşturmayı hedefliyor. Artık 15 yıl içinde yıkılan binalardan, komşu yapılara zarar veren inşaatlara kadar pek çok konuda çok daha sıkı denetimler ve ağır yaptırımlar söz konusu olacak.
15 Yıl Kuralı Alarm Veriyor: Kalitesiz Yapıya Lisans İptali!
Yeni yönetmeliğin en çarpıcı maddelerinden biri, binaların kullanım ömrüne dair getirilen kritik düzenleme oldu. Buna göre, bir yapı "yapı kullanım izin belgesi" alındıktan sonra eğer 15 yıl içerisinde herhangi bir nedenle yıkılırsa, o yapının denetimini üstlenen yapı denetim firmasının faaliyet izni doğrudan iptal edilecek. Bununla da kalınmayacak, firmanın bakanlığa yatırdığı teminat da gelir olarak kaydedilecek. Bu madde, yapı denetim firmalarını daha titiz çalışmaya teşvik ederek, malzeme kalitesinden işçiliğe kadar her aşamada sorumluluklarını daha ciddiye almalarını sağlayacak. Dolayısıyla, gelecekte inşa edilecek binaların çok daha sağlam ve uzun ömürlü olması bekleniyor.
Yan Binalara Zarar Veren İnşaatlara Ağır Darbe: Yetki Belgesi İptal!
Sadece yeni yapılan binaların değil, devam eden inşaatların da daha dikkatli olması gerekecek. Yeni düzenlemeyle birlikte, kazı, temel atma veya diğer yapım işlemleri sırasında komşu binalarda kalıcı hasara yol açan yapı denetim firmalarının yetki belgeleri de geri alınacak. Bu yaptırım, inşaat firmalarını çevreye duyarlı olmaya ve komşu mülkiyet haklarına saygı göstermeye zorlayacak. İnşaat süreçlerinde gerekli önlemlerin alınmaması durumunda, yapı denetim firmaları ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalabilecek.
İnşaata Başlamayan Projelere Sıkı Takip: İzinler İptal Ediliyor!
Yeni yönetmelik, atıl durumda bekleyen projelere de el atıyor. Daha önce 6 ay olan inşaat başlatmama süresi 3 aya düşürüldü. Eğer bir proje, yapı denetim firmasıyla sözleşme imzalandıktan sonra 3 ay içinde başlamazsa, denetim firması sözleşmeyi tek taraflı olarak feshetme hakkına sahip olacak. Ayrıca, denetim görevlerinin ihmal edilmesi, örneğin kalıp ve donatı kontrollerinin yeterince yapılmaması veya beton dökümüne nezaret edilmemesi gibi durumlarda da sözleşme iptali mümkün hale geliyor. Bu düzenlemeler, inşaat süreçlerinin daha hızlı ve etkin bir şekilde ilerlemesini amaçlıyor.
Küçük Yapılara Kolaylık, Elektronik Sistemde Yeni Seçenekler
Yeni düzenlemeler sadece yaptırımlarla sınırlı değil. Vatandaşların daha küçük ölçekli projelerinde yapı denetim firmalarına daha kolay ulaşabilmesi için 500 metrekare altındaki yapılar, Elektronik Dağıtım Sistemi kapsamından çıkarıldı. Bu sayede, bu büyüklükteki yapı sahipleri, Bakanlık tarafından otomatik atama beklemeden istedikleri yapı denetim kuruluşuyla doğrudan sözleşme yapabilecekler. Bu yapılar için denetim hizmet bedeli oranları da yüzde 1,75 ile yüzde 3,50 arasında belirlendi. Güçlendirme projelerinde ise denetim bedeli, toplam inşaat bedelinin en az yüzde 25'i olarak uygulanacak. Ayrıca, çok sayıda yapı denetim kuruluşunun bulunduğu illerde, elektronik sistem üzerinden vatandaşlara iki farklı firma seçeneği sunulacak, böylece süreçlerin daha hızlı ilerlemesi hedefleniyor.
Teminat Sisteminde Güncelleme: Firmalara Yeni Finansal Yükümlülükler
Yapı denetim firmalarının teminat tutarlarında da önemli bir değişiklik yapıldı. Bundan böyle, yıllık teminat güncellemeleri Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) yerine, ÜFE ve Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ortalamasına göre hesaplanacak. Bu yeni hesaplama yöntemi, yapı denetim firmaları için yeni finansal sorumluluklar anlamına geliyor. Bu değişikliğin, firmaların mali yapısını daha sağlam tutmaları ve olası risklere karşı daha hazırlıklı olmaları yönünde bir etkisi olması bekleniyor. Türkiye genelinde yürürlüğe giren bu kapsamlı yönetmelik değişiklikleri, inşaat sektöründe yeni bir dönemin başlangıcını işaret ediyor.
