Sabah uyandığınızda ağzınızda metalik bir tat, aynaya baktığınızda pembe bir tükürük… Uykuda fark edilmeden başlayan bu sessiz belirti, aslında vücudun sesini yükselttiği bir uyarı olabilir.
Tıpta "hemoptizi" olarak adlandırılan kan tükürme, basit bir diş eti sorunundan, ciddi bir akciğer hastalığına kadar uzanan geniş bir yelpazede değerlendirilir. Genellikle öksürükle birlikte görülen bu durum, zaman zaman ağızdan ya da boğazdan gelen hafif bir kanla kendini belli ederken, bazı vakalarda hayatı tehdit edecek boyutlara ulaşabilir.
Kan Nereden Geliyor? Hemoptizi mi, Hematemez mi?
Tükürükte kan görmek her zaman akciğer kaynaklı olmayabilir. Eğer kan, öksürükle geliyorsa ve köpüklü, parlak kırmızı bir yapıdaysa, bu büyük olasılıkla hemoptizi, yani solunum yollarından gelen bir kanamadır. Ancak mide bulantısı ve kusma ile birlikte gelen, kahverengiye dönük ya da "kahve telvesi" gibi görünen bir kan varsa, bu durum hematemez olarak adlandırılır ve mide-bağırsak sistemiyle ilişkilidir.
Hemoptizinin Yaygın Nedenleri Neler?
Solunum sisteminden kaynaklanan kanamaların altında çok sayıda neden yatabilir. İşte en sık karşılaşılanlar:
-
Bronşit: Kısa süreli (akut) ya da kronik bronş iltihapları
-
Akciğer kanseri: Özellikle ileri yaşta ve sigara kullanımı geçmişi olan kişilerde
-
Zatürre (pnömoni): İltihaplanmış akciğer dokusundan kan sızıntısı
-
Tüberküloz: Akciğerlerde kalıcı hasar bırakan enfeksiyon
-
Bronşektazi: Akciğer yollarının anormal genişlemesi
-
Kistik fibroz: Genetik bir hastalık olup, mukusun kalınlaşması sonucu akciğerlerde tahribata yol açabilir
-
Pulmoner emboli: Akciğer damarlarının pıhtı ile tıkanması
-
Kalp yetmezliği: Kanın akciğerlerde göllenmesi sonucu ortaya çıkan basınç artışı
-
İlaçlar: Özellikle kan sulandırıcı ilaçlar
-
Akciğer apseleri, yabancı cisimler, otoimmün hastalıklar, travmalar gibi birçok farklı sebep daha sayılabilir.
Uykuda Ağızdan Kan Gelmesi: Masum mu, Tehlikeli mi?
Gece uykuda ağzınızdan gelen kanı sabah fark etmek sizi endişelendirebilir. Peki her zaman panik yapmalı mıyız? Cevap: Duruma göre değişir.
İşte gece veya sabah tükürükte görülen kanın bazı yaygın nedenleri:
-
Diş eti hastalıkları: Diş eti iltihabı (gingivitis) veya periodontitis gibi durumlar
-
Ağız yaraları ve aftlar: Uyurken dilin, yanağın ya da dudağın ısırılması
-
Bruksizm (diş sıkma): Özellikle gece boyunca dişlerin sıkılması sonucu diş eti kanamaları
-
Aşırı sert diş fırçalama veya diş ipi kullanımı
-
Ağız kuruluğu (kserostomi): Tükürük üretiminin azalması nedeniyle dokuların tahriş olması
-
Bazı ilaçlar: Özellikle antikoagülan (kan sulandırıcı) ilaçlar
-
Burun kanamaları veya geniz akıntısı: Gece boyunca boğaza süzülen kan, sabah tükürükle karışabilir
-
Ağız içi enfeksiyonlar veya nadiren ağız kanserleri
Kan Kusmak ile Kan Tükürmek Aynı Şey Değildir!
Kan tükürmek çoğunlukla öksürükle birlikte gelir ve solunum sistemine işaret ederken, kan kusmak (hematemez) genellikle mide ve yemek borusuyla ilgili sorunların belirtisidir. Bu ayrım, tanı koymada oldukça kritiktir.
Kan Neden Hep Sabahları Geliyor?
Sabah ağızda kan görülmesinin arkasında şunlar olabilir:
-
Gece boyunca diş sıkma ve diş eti baskısı
-
Uyurken düşük tükürük üretimi nedeniyle oluşan tahriş
-
Diş eti hastalıkları veya gizli ağız içi yaralar
-
Gece boyunca oluşan burun/geniz akıntısına bağlı tahriş
Eğer sabahları düzenli olarak kan tükürüyorsanız ve bu durum birkaç günden fazla sürüyorsa, altta yatan nedenin belirlenmesi için mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurmanız gerekir.
Ne Zaman Ciddiye Alınmalı?
Tükürükte kan fark ettiğinizde şu durumlarda derhal tıbbi yardım alın:
-
Kan miktarı belirginse veya artıyorsa
-
Kan koyu, pıhtılı veya sürekli geliyorsa
-
Ateş, halsizlik, kilo kaybı gibi başka belirtiler eşlik ediyorsa
-
Daha önce akciğer, kalp veya kan hastalıkları geçirdiyseniz
-
Nefes darlığı veya göğüs ağrısı varsa
Hangi Uzman Görmeli?
-
Solunum yollarıyla ilgili şüphelerde: Göğüs hastalıkları uzmanı
-
Diş ve ağız kaynaklı kanamalarda: Diş hekimi ya da periodontolog
-
Yutaktan mı, akciğerden mi geldiği belli olmayan durumlarda: Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanı
-
Sistemik hastalık şüphesinde: Dahiliye veya hematoloji uzmanı