Amazon yağmur ormanlarının kalbindeki Manaus kenti yakınlarında yaşanan tarihi kuraklık, sadece doğayı değil, geçmişi de görünür kıldı. Brezilya’nın Rio Negro Nehri’nde 2023 sonbaharında yaşanan su seviyesi düşüşü, Lajes arkeolojik alanında yer alan ve normalde su altında kalan taş kabartmaları yeniden ortaya çıkardı.
Bu figürler, ilk kez 2010’daki kuraklıkta fark edilmişti. Ancak El Niño etkisiyle birleşen 2023 kuraklığı, Amazon havzasında eşi benzeri görülmemiş bir gerilemeye yol açarak bu eski sanat eserlerini daha ayrıntılı inceleme fırsatı sundu.
Taşlara kazınmış insan yüzleri, Amazon’un antik halklarının inanç sistemleri, sosyal yapıları ve duygusal dünyaları hakkında değerli ipuçları barındırıyor. Uzmanlara göre, bu gravürler yaklaşık 2000 yıl öncesine uzanıyor. São Paulo Üniversitesi’nden arkeolog Dr. Helena Moura, bu kabartmaların yalnızca sanat değil, bir dönemin yaşam biçimini belgeleyen simgeler olduğunu belirtiyor.
Kuraklık, ekosisteme ve insan yaşamına ciddi tehditler sunsa da, arkeologlara eşsiz bir araştırma fırsatı sağladı. Lajes bölgesindeki gravürler ilk kez yüksek çözünürlüklü 3D tarama teknolojisiyle belgelenerek dijital arşive alındı.
Ancak bu keşif, aynı zamanda iklim krizinin ciddiyetine de işaret ediyor. Uzmanlar, bu gibi doğal arşivlerin gün yüzüne çıkmasının, iklim değişikliğinin kültürel miras üzerindeki etkilerini göz ardı etmememiz gerektiğini hatırlatıyor. Tarih geçici olarak ortaya çıktı ama yeniden suya gömülmeden önce korunması gerekiyor.
