Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nde yürütülen kapsamlı doktora araştırması, Türkiye’de deprem sonrası psikolojik iyileşmeye yönelik en dikkat çekici bilimsel adımlardan birini ortaya koyuyor.
Müfide Merve Yazıcıoğlu Coşgun’un hazırladığı “Kabul ve Adanmışlık Terapisi Temelli Psikoeğitim Programının Deprem Travması ve Psikolojik Esnekliğe Etkisi” başlıklı tez, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinden doğrudan etkilenmiş üniversite öğrencileriyle gerçekleştirildi.
Çalışma, deprem sonrası yaşamlarını yeniden düzenlemekte zorlanan bireylerde travmayı azaltan ve iyileşme hızını artıran güçlü bir değişkenin altını çiziyor: Psikolojik esneklik.
“KATDEP Nedir ve Neden Çığır Açıcı?”
Araştırmada bilimsel temelli yeni bir psikoeğitim modeli geliştirildi: Kabul ve Adanmışlık Temelli Deprem Travmasını Önleyici Psikolojik Esneklik Programı – KATDEP (
Bu programın amacı:
-
Depremzedelerde deneyimsel kaçınmayı azaltmak,
-
Travmayı tetikleyen içsel süreçlerle mücadeleyi baskılamak yerine onları kabul etmeyi öğretmek,
-
Bireyin yaşam değerleri doğrultusunda yeniden eyleme geçebilmesini sağlamak.
KAT yaklaşımı, bireyin yaşamını kontrol edemediği durumlarla başa çıkmasını kolaylaştıran modern bir psikoterapi modeli. Özellikle deprem gibi ani ve yıkıcı afetlerde ortaya çıkan kaçınma, bastırma, inkâr davranışlarını dönüştürmede etkili olduğu geçmiş araştırmalarla da biliniyor
26 Depremzede Öğrenci, Üç Ölçüm
Araştırma, eşzamanlı karma yöntem kullanılarak yürütüldü.
-
Nicel bölüm: Deney ve kontrol gruplu yarı deneysel bir tasarım.
-
Nitel bölüm: Katılımcıların deprem öncesi, anı ve sonrası deneyimlerini derinlemesine inceleyen fenomenolojik görüşmeler.
-
Örneklem: Depremlerden doğrudan etkilenmiş 26 üniversite öğrencisi (
Katılımcılarla yapılan görüşmeler, travmanın üç evrede nasıl yaşandığını; duygusal çöküşten bilişsel anlamlandırmaya, kaçınmadan yeniden hayata tutunmaya kadar çok boyutlu bir tabloyu gözler önüne serdi.
Sayısal Veriler Çarpıcı: Travma Azaldı, Esneklik Yükseldi!
KATDEP’in etkisi bilimsel analizlerle açık biçimde ortaya kondu:
Psikolojik esneklik belirgin biçimde arttı
Deney grubunda, program sonrasında psikolojik esneklik puanlarında çok yüksek düzeyde anlamlı artış bulundu
Bu bulgular, programın kısa sürede hem duygusal hem bilişsel iyileşmeyi desteklediğini gösteriyor.
Kontrol grubunda ise anlamlı bir değişim gözlenmedi; bu da KATDEP’in ek bir iyileştirici etki yarattığını kanıtlıyor.
Katılımcıların Dilinden Büyük Değişim
Nitel analizler, programın yalnızca sayısal verilerle değil; katılımcıların kendi anlatılarıyla da güçlü bir etkiye sahip olduğunu doğruluyor
Katılımcılar şunları vurguladı:
-
“Depremle ilgili hatırladıklarım beni eskisi kadar sarsmıyor.”
-
“Duygularımla savaşmayı bıraktım.”
-
“Hayatıma ne yönde devam edeceğim daha net.”
Program; kabullenme, şimdiki ana odaklanma, değer belirleme ve adanmış eylem gibi KAT süreçlerini günlük hayata taşıyarak iyileşme hızını artırdı.
“Bilim, Deprem Sonrası İyileşmeye Yeni Bir Yol Açıyor”
Bu doktora araştırması, Türkiye'de deprem sonrası psikolojik iyileşmeye yönelik ilk KAT temelli kapsamlı karma yöntem çalışması olarak dikkat çekiyor
Çalışma şu mesajı veriyor:
-
Psikolojik esneklik, deprem travmasının etkilerini azaltan en önemli koruyucu faktörlerden biri.
-
KATDEP, kısa sürede güçlü sonuçlar üreten uygulanabilir ve etkili bir müdahale modeli.
-
Bu tür programlar, yalnızca afet sonrası değil; afet öncesinde de koruyucu ruh sağlığı çalışmaları kapsamında kullanılabilir.
Araştırmanın geniş kitlelere yayılması, deprem gerçeğiyle yaşayan Türkiye için bilim temelli güçlü bir umut ışığı niteliği taşıyor.
KAYNAK; ERZİNCAN BİNALİ YILDIRIM ÜNİVERSİTESİ - SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
KABUL VE ADANMIŞLIK TERAPİSİ TEMELLİ PSİKOEĞİTİM PROGRAMININ DEPREM TRAVMASI VE PSİKOLOJİK ESNEKLİĞE ETKİSİ
Doktora Tezi
MÜFİDE MERVE YAZICIOĞLU COŞGUN -TEZ NO; 949995
