Türkiye’de hem çocukluk çağında obezite hem de diyabet vakalarının görülme sıklığı hızla artıyor. Uzmanlara göre erişkin bireylerin yaklaşık üçte ikisi fazla kilolu ya da obez durumda. Diyabet, yalnızca kan şekeriyle sınırlı kalmayıp kalp, böbrek ve beyin gibi hayati organlara da zarar verebilen ciddi bir hastalık. Ancak doğru beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleriyle bu riskleri azaltmak mümkün.
Son yıllarda yapılan araştırmalar, diyabet riski taşıyan bireylerin yaşam biçimlerinde yapacakları bazı değişikliklerle Tip 2 diyabet gelişme ihtimalini %44 ila %58 oranında azaltabileceğini gösteriyor.
Diyabete Zemin Hazırlayan Faktörler
Fiziksel aktivitenin az olması
Fazla kilo ve obezite
Ailede diyabet öyküsü
Hamilelik sırasında gestasyonel diyabet ya da iri bebek doğurma
Hipertansiyon (≥140/90 mmHg)
Yüksek LDL ve düşük HDL kolesterol düzeyleri
Polikistik over sendromu
Şiddetli insülin direnci
Genç yaşta kalp-damar hastalıkları geçmişi
Diyabet Hastaları Nasıl Beslenmeli?
Diyabetle mücadelede en etkili adımlardan biri, dengeli ve sürdürülebilir bir beslenme planı oluşturmaktır. İşte dikkat edilmesi gereken temel noktalar:
Uzun süre aç kalınmamalı, gün üç ana öğün ve üç ara öğün şeklinde planlanmalıdır.
Her öğünde farklı besin grupları (et, sebze, süt ürünleri, tahıllar) birlikte tüketilmelidir.
Tek tip beslenme (örneğin yalnızca protein) kan şekerini ani şekilde yükseltip düşürebilir.
Beyaz ekmek yerine tam tahıllı, çavdar veya kepek ekmeği tercih edilmelidir.
Kuru baklagiller (nohut, mercimek, kuru fasulye) haftada 2-3 kez tüketilmelidir.
Yüksek lif içeriğiyle bağırsak sağlığına katkı sağlayan sebzeler ve tam tahıllar her öğünde yer almalıdır.
Ara öğünlerde yalnızca meyve değil, yanında süt, yoğurt veya ayran gibi protein kaynakları da tüketilmelidir.
Et, tavuk ve balık gibi ürünler ızgara, haşlama veya buğulama yöntemleriyle pişirilmelidir.
Kızartma, salam, sucuk ve diğer işlenmiş et ürünlerinden uzak durulmalıdır.
Balık tüketimi azsa, her gün 1-2 tam cevizle omega-3 desteği sağlanabilir.
“Light” ürünler yerine doğal ve düşük kalorili ev yapımı yiyecekler tercih edilmelidir.
Krema, kaymak, mayonez, et suyu gibi yağ oranı yüksek malzemeler kullanılmamalıdır.
Paketli gıdalardan mümkün olduğunca kaçınılmalı, içerik ve son kullanma tarihi mutlaka kontrol edilmelidir.
Yemeklerde katı yağlar yerine zeytinyağı gibi sıvı yağlar tercih edilmelidir.
Şeker içeriği yüksek tatlılar ve hamur işleri tüketilmemelidir.
Günlük tuz tüketimi 5 gramı geçmemelidir.
Egzersiz İhmal Edilmemeli
Beslenmeyle birlikte fiziksel aktivite de diyabet yönetiminde kritik öneme sahiptir. Haftanın en az beş günü, günde 30 dakika orta şiddette egzersiz önerilir. Kilo kaybı hedefleniyorsa bu süre artırılmalıdır.
Düzenli Takip Hayati Önem Taşır
Diyabetli bireylerin, doktor kontrollerini aksatmaması ve ilaçlarını önerilen şekilde kullanması gereklidir. Etkili bir diyabet tedavisi sayesinde:
Kan şekeri, tansiyon ve kolesterol düzeyleri kontrol altında tutulabilir,
İdeal vücut ağırlığı korunabilir,
Uzun vadeli organ hasarları riski minimuma indirilebilir.
