İsviçre-Fransa sınırında, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarı olan CERN’de yer alan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), her yıl akıl almaz miktarda veri üretiyor. Bilim insanlarının evrenin temel yapı taşlarını anlamak için gerçekleştirdiği deneyler sonucunda ortaya çıkan yıllık veri miktarı, tam 30 milyon gigabayta ulaşıyor. Bu, yaklaşık 1,2 milyon Blu-ray diski doldurabilecek büyüklükte bir bilgi anlamına geliyor.
Bu çarpıcı veri hacmi, yalnızca birkaç süper bilgisayarla işlenebilecek kadar büyük değil; aynı zamanda küresel bir bilimsel iş birliğini de zorunlu kılıyor. Bu nedenle LHC’nin ürettiği veriler, dünya genelinde 46 farklı ülkedeki 170 bilimsel merkezde depolanıyor ve analiz ediliyor. Avrupa’dan Asya’ya, Kuzey Amerika’dan Avustralya’ya kadar uzanan bu dijital araştırma ağı, modern bilimin ulaştığı küresel boyutu gözler önüne seriyor.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, protonları ışık hızına yakın hızlarda çarpıştırarak, bilim insanlarının maddenin en temel parçacıklarını gözlemlemelerini sağlıyor. Higgs bozonunun keşfi gibi çığır açıcı buluşlara ev sahipliği yapan bu dev deney düzeneği, aynı zamanda “karanlık madde” ve evrenin oluşumu gibi henüz çözülememiş kozmik bilmecelere de ışık tutmaya devam ediyor.
LHC’den gelen verilerin işlenmesi, sıradan bir bilgisayarın kapasitesinin çok ötesinde. Bu nedenle CERN, verileri önce ön analizden geçiriyor, ardından dünya genelindeki iş ortaklarına dağıtarak farklı açılardan incelenmesini sağlıyor. Her bir veri seti, potansiyel olarak fizik yasalarının sınırlarını zorlayacak yeni bir keşfin kapısını aralayabilir.
Bilim insanları, önümüzdeki yıllarda veri üretiminin katlanarak artacağını ve bu nedenle yapay zekâ destekli analiz sistemlerine daha fazla ihtiyaç duyulacağını belirtiyor. Bu gelişmeler, sadece temel bilimler değil, sağlık, enerji ve teknoloji gibi birçok alanda da devrimsel sonuçlar doğurabilir.
CERN’in veriyle dansı, sadece bilimin değil, insanlık tarihinin de en büyük bilgi işleme projelerinden biri olarak kabul ediliyor. Evrenin sırlarını çözmek için atılan her adımda, 30 milyon gigabaytlık dev bir ayak izi bırakılıyor.