Evrenin derinliklerinden gelen bir sanat eseri gibi gözüken, ama ardında yıkıcı bir geçmiş barındıran kozmik bir yapı gökbilimcilerin ilgisini üzerine çekti. 160.000 ışık yılı uzakta, Büyük Macellan Bulutu’nda bulunan SNR 0509-67.5 adlı süpernova kalıntısı, yalnızca büyüleyici görünümüyle değil, barındırdığı eşsiz patlama mekanizmasıyla da bilim dünyasını heyecanlandırıyor.
Yaklaşık 400 yıl önce meydana gelen bu süpernova, bugün gökyüzünde sabun köpüğünü andıran dev bir kabarcık gibi süzülüyor. Ama bu narin görüntü, aslında 23 ışık yılı genişliğinde ve saatte 18 milyon kilometre hızla genişleyen bir enerji alanı.
SNR 0509-67.5’in asıl çarpıcı özelliği ise "çifte detonan" (ya da çift tetiklemeli) bir süpernova olarak kayda geçmiş olması. Bu nadir olayda, beyaz cüce bir yıldız, ikili sistemdeki eşinden madde çekerek kritik kütleye ulaşıyor. Ancak tek ve ani bir patlama yerine, önce küçük bir ön patlama yaşanıyor. Bu ön şok, yıldızın çekirdeğini tetikliyor ve ardından çok daha büyük, yıkıcı bir ikinci patlama gerçekleşiyor.
Bu çift aşamalı süpernova teorik olarak yıllardır biliniyordu, ancak ilk kez bu kadar açık ve net bir gözlemsel kanıtla karşılaşıldı. Hubble Uzay Teleskobu’nun görsel verileriyle Chandra X-ışını Gözlemevi’nin sağladığı analizler bir araya getirildiğinde, bu kalıntının sıradışı yapısı tüm detaylarıyla ortaya kondu.
Görüntüdeki mor ve mavi tonlar kalsiyum elementini, turuncu bölgeler ise hidrojen gazını temsil ediyor. Bu element dağılımları sayesinde, patlamanın iç yapısı ve evrim süreci hakkında çok daha derin bilgiler elde edildi.
Ayrıca bu gözlem, evrenin genişlemesini ölçmemize yarayan "standart mum" olan Tip Ia süpernovaların nasıl oluştuğunu anlamamıza da katkı sağlıyor. Bu bilgiler, hem yıldızların yaşam döngüsünü hem de galaksilerin nasıl evrim geçirdiğini anlamamızda büyük bir rol oynuyor.
Gökyüzünde dans eden bu “sabun köpüğü”, yalnızca kozmik bir manzara değil; aynı zamanda evrenin en büyük gizemlerinden birine açılan kapı.
Kaynak: space.com
Foto Kaynak; Kapak Görseli: @higgsfield.ai
