13 Aralık MS 115 sabahı, günümüz Antakya’sında yer alan antik Antioch kenti büyük bir felaketle sarsıldı. Roma İmparatoru Traianus ve halefi Hadrianus’un kışı geçirmek üzere bulunduğu şehir, tahmini 7,5 büyüklüğünde bir depreme yakalandı. Deprem, yalnızca Antioch’u değil, çevredeki Daphne, Apamea ve Caesarea Maritima gibi şehirleri de büyük yıkıma uğrattı. Hatta Judea kıyılarına kadar ulaşan bir tsunamiyi tetikledi.
Traianus ve Hadrianus Felaketi Yaşadı
İmparator Traianus, Partlara karşı yürüttüğü seferden dönerken Antioch’taydı. Deprem anında şehirde bulunuyordu. Roma tarihçisi Cassius Dio’ya göre, Traianus büyük bir şansla odasının penceresinden çıkarak kurtuldu ve artçı sarsıntılar nedeniyle hipodroma sığınmak zorunda kaldı. Onunla birlikte binlerce asker ve sivil şehirde mahsur kalmıştı. Deprem yalnızca yapıların yıkımına değil, günler süren artçılar ve açlık nedeniyle on binlerce can kaybına neden oldu.
Antioch: Doğu’nun Kraliçesi Yıkıldı
Deprem öncesinde yaklaşık 500.000 kişilik nüfusu ile Roma İmparatorluğu’nun en büyük üçüncü metropolü olan Antioch, Pers Kraliyet Yolu üzerindeki stratejik konumu sayesinde büyük bir ticaret merkeziydi. Ancak bu önemli konum, aynı zamanda kenti üç tektonik levhanın birleşim noktasına yakın hale getiriyor, büyük depremlere açık bırakıyordu.
Tarihi Su Kemeri Yeniden Yapıldı
Traianus, depremin ardından kentin altyapısını yeniden inşa etmeye başladı. Şehrin hayati su kaynağını taşıyan Daphne-Antioch su kemeri büyük zarar görmüştü. Traianus’un başlattığı onarım çalışmaları, ölümünden sonra Hadrianus tarafından tamamlandı. Hadrianus, depremden iki yıl sonra, MS 117’de aynı şehirde imparator ilan edildi.
Tarihi Tanıklık: Cassius Dio’nun Kaleminden
Romalı tarihçi Cassius Dio, Antioch’ta yaşanan yıkımı detaylı biçimde anlattı: “Binalar havaya sıçradı, insanlar enkaz altında kaldı, bazıları artçılarda öldü, bazıları da açlıktan. Roma hâkimiyetindeki tüm dünya oradaydı ve hepsi felakete uğradı.”
Bu büyük felaketin ardından Antioch’un nüfusu ciddi şekilde azaldı, şehrin pek çok bölgesi terk edildi. Depremin bıraktığı izler, yalnızca mimaride değil, Roma tarihinin politik ve dini yapısında da derin etkiler bıraktı.
